Istanbul – Vorig jaar bezocht ik een openbare partijbijeenkomst van de regerende Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP). Dit jaar koos ik voor een meeting van de pro-Koerdische Democratische Volkspartij (HDP), de partij waar volgende week veel om zal draaien bij de verkiezingen.
Het stond allerminst vast of de bijeenkomst van de HDP op Istanbuls Kazlicesme-plein door zou gaan. De gouverneur en het lokale verkiezingsbestuur gaven aanvankelijk geen toestemming. Toch ging het door.
Op weg naar het Kazlicesme-plein werd al duidelijk dat het een massale bijeenkomst werd. Van alle kanten stroomden mensenmassa’s toe. Vooraf had ik geen illusie nabij het podium te komen waar partijleider Selahattin Demirtas zijn toespraak zou houden. Dat was alleen mogelijk geweest wanneer ik veel vroeger was gegaan, dacht ik.
Het liep anders. Westerlingen hebben nu eenmaal vaak een streepje voor in Turkije. Op een verzoek aan de ordedienst van de HDP of een redacteur van een Nederlandse website over Turkije op het afgesloten gebied nabij het podium mocht komen werd dan ook positief gereageerd.
Na doorgelaten te zijn zag ik een zee van HDP-vlaggen. Ondertussen was de voortreffelijke Koerdische zangeres Aynur met haar optreden begonnen.
Özgür Mumcu
Onder de journalisten waren voor zover ik kon zien weinig buitenlanders en zeker geen Nederlandse correspondenten. Ik sprak met de Turkse journalist Özgür Mumcu. Hij is de zoon van Ugur Mumcu, de journalist die in 1993 omkwam door een bom in zijn auto. Deze aanslag is nog altijd in nevelen gehuld.
Özgür Mumcu werkt, evenals zijn vader vroeger, voor Cumhuriyet. Die krant wordt sinds vorige week door justitie onderzocht naar aanleiding van de publicatie van foto’s die bevestigden dat de nationale inlichtingendienst MIT begin vorig jaar wapens naar Syrië transporteerde.
Premier Davutoglu gaf dat laatste gisteren voor het eerst in bedekte termen toe. De ‘hulpgoederen’ waren volgens hem bestemd voor Turkmen, etnische Turken in Syrië. Dat de Turkmen vorig jaar tijdens de aanval op het door Armeniërs bevolkte Syrische dorp Kasab aan de kant streden van de al-Qaeda-variant al-Nusra en het aan Islamitische Staat (IS) verbonden Shukur el-Izz, vertelde Davutoglu er niet bij. Dat zal tot het ‘staatsgeheim’ behoren waar hij zich achter verborg.
Selahattin Demirtas
Na anderhalf uur begon waar iedereen voor gekomen was: de toespraak van HDP-leider Selahattin Demirtas. ‘Zou je “ja” zeggen wanneer de HDP het systeem van slavernij beëindigd?’ vroeg hij de menigte.
Demirtas verweet de AKP de bevolking te polariseren, maar benadrukte dat de medestanders van de regeringspartij ‘ook broeders en zusters zijn.’ Demirtas:
‘Zij zijn niet onze vijand. We zullen samen met hen leven. Zijn zij zo moedig om hetzelfde te zeggen?’
Verder zei de HDP-leider dat bij voldoende stemmen voor zijn partij het Turkse parlement ‘geen oorlog zal beginnen.’ En dat volksvertegenwoordigers van de HDP ‘harde werkers en geen dieven zijn.’ Demirtas:
‘We zullen ons richten op de positie van de onderdrukten en niet betrokken zijn bij smerige zaken.’
Stilte
Midden in zijn betoog deed Demirtas er plotseling het zwijgen toe. Ik dacht eerst dat er een probleem was met de geluidsinstallatie, maar het zat anders. Demirtas onderbrak zijn toespraak omdat het de tijd was waarop de moskeeën oproepen tot het gebed.
Het was overduidelijk een reactie op uitspraken van president Erdogan, waarin de HDP een partij van en voor ongelovigen werd genoemd. Dat daar geen sprake van kan zijn bleek alleen al uit de hoofddoeken in de menigte die op Demirtas af kwam.
De HDP is een breed georiënteerde partij, gericht op tal van segmenten binnen de Turkse samenleving. Van conservatiefreligieus, tot links, seculier en homoseksueel. Het is bovendien geen partij meer die alleen aanspraak maakt op Koerden. Turkse vlaggen in de massa getuigden daarvan.
De tijden zijn veranderd in Turkije. Ook seculier-nationalistische Turken zien vaak in dat HDP stemmen de enige manier is om het door president Erdogan begeerde presidentieel systeem te voorkomen, al zou dat ten koste gaan van de oppositievoerende Republikeinse Volkspartij (CHP).
Dag van de verovering
De meeting van de HDP was deze dag niet de enige massale bijeenkomst in Istanbul. Een paar kilometer verderop begon later de herdenking van de verovering van Constantinopel/Istanbul in 1453.
Dat is 562 jaar geleden en vanwege dat mooie ronde getal vond de herdenking extra uitbundig plaats. Flauwekul natuurlijk, want de AKP greep de herdenking aan om stiekem een openbare partijbijeenkomst te houden, waarbij president Erdogan tot de sprekers behoorde. Aldus werd getracht de kritiek te neutraliseren van de oppositie, die meent dat Erdogan de aan zijn ambt verbonden onpartijdigheid schendt door openlijk campagne te voeren voor de AKP.
Ik liet de herdenking van de bezetting -pardon, verovering – van Constantinopel/Istanbul aan me voorbijgaan en vertrok naar mijn verblijf in Istanbul, al ging de TV daar wel direct aan om te zien wat Erdogan te zeggen had.
Adbulhamid II
Erdogan opende nogmaals de aanval op de New York Times. Hij kan het kritische stuk dat vorige week in deze Amerikaanse krant over hem verscheen nog altijd niet verkroppen.
De New York Times viel de Turkse krant Hürriyet bij. Een bericht daarin over het doodvonnis tegen de Egyptische oud-president Mohamed Morsi werd door Erdogan geïnterpreteerd als een bedreiging met de doodstraf aan zijn adres.
Erdogan greep terug naar een bericht in de New York Times over de Jonge Turken revolutie van 1908, waarbij een einde kwam aan de absolute macht van sultan Abdulhamid II. Erdogan:
‘Deze krant noemde de Ottomaanse sultan Adbulhamid ooit een “absolute monarch”, en richt de haat die ze destijds tegen het Ottomaanse Rijk koesterde nu tegen de Turkse Republiek en tegen mij.’
Erdogan heeft er dus een probleem mee wanneer Abdulhamid een ‘absolute monarch’ genoemd wordt. Meent de president dat de ‘bloedige sultan’ (die bijnaam kreeg Abulhamid door de moord op meer dan honderdduizend Armeniërs rond 1895) een groot democraat was?
Dat Aldulhamid een einde maakte aan de eerste pogingen om in het Ottomaanse Rijk democratisering op gang te brengen, de grondwet afschafte en het parlement naar huis stuurde, toont het tegenovergestelde.
De despoot Abdulhamid stond aan het hoofd van een repressief regime, dat kranten strikt censureerde, van het onderwijs een indoctrinatiesysteem maakte en de bevolking controleerde via een aan de staat verbonden spionagenetwerk (klinkt bekend toch?).
Abdulhamid leidde tot de revolutie van 1908 een teruggetrokken bestaan in zijn paleis, waar hij niet uit durfde te komen omdat hij bloedparanoia was. Dezelfde verschijnselen zien we nu bij Erdogan, die aangemoedigd door een stel mallotige adviseurs de meest bizarre complotten ziet.
Erdogans offensief tegen de New York Times toont zijn achtervolgingswaanzin. Gisteren beweerde hij dat die krant nauw verbonden is aan de Armeense lobby en recentelijk een samenwerking is aangegaan met Fethullah Gülen, de imam die voor hem transformeerde van bondgenoot tot aartsvijand.
Erdogan wees ook op de eigenaar van de New York Times. Dat is de familie Sulzberger, die – hé wat toevallig – van joodse origine is. Kortom, geen aspect dat opduikt in klassieke samenzweringsdenken ontbreekt in de retoriek van de president. Alleen de vrijmetselarij ontbrak gisteren, maar vergeet niet dat de regeringsgezinde krant Yeni Safak de laatste maanden trachtte om Fethullah Gülen aan die broederschap te verbinden.
Fijne president heeft Turkije toch. Nee, geef mij de frisse wind maar die Selahattin Demirtas en zijn HDP door de Turkse politiek laten waaien. De eventuele constatering dat ik daardoor niet objectief ben neem ik voor lief. Het zij zo.
Als bijlage bij dit artikel een foto-impressie over de HDP-meeting op 30 mei.
Istanbul/Peter Edel
Vandaag gestemd in Rijswijk , file rijden op zondag is geen pretje maar a la je moet er wat voor overhebben.
Ik gestemd op HDP , hoop dat ze ruim de kiesdrempel halen om 1 AKP te dwarsbomen en 2.laat ze zich maar bewijzen in het parlemen 3 Demirtas is dynamische jonge politicus met een scherpe tong.
Interessante ontwikkeling. 1 van mijn vrienden heeft exact hetzelfde gedaan. Hij heeft een bloedhekel aan Koerden, Koerdistan, PKK, Öcalan en alles wat ermee te maken heeft, maar hij heeft een nóg grotere hekel aan AKP en Erdogan.
Van oorsprong is hij een Kemalist en dus voor de CHP, maar zijn haat jegens de AKP is zó groot, dat hij het over zijn hart heeft verkregen om HDP te stemmen.
.
Bliksemschicht en die vriend van mij zullen vast niet de enige niet-Koerden zijn die op de HDP zullen stemmen en dus schat ik zo maar in dat HDP de kiesdrempel wel eens zou kunnen halen, dankzij gefrustreerde CHP-ers.
.
Strategisch stemmen noemen we dat. Nu maar hopen dat Demirtas en zijn vrouwelijke collega het niet in hun bol krijgen als ze straks per ongeluk 14% van de stemmen krijgen, want er zou echt sprake zijn van ‘gelegenheidsstemmen’, die ze net zo snel weer zullen verliezen bij de eerstvolgende verkiezing. En die eerstvolgende verkiezing zou onder deze omstandigheden wel eens heel snel kunnen komen, want als de HDP de kiesdrempel haalt zal er zeer waarschijnlijk een coalitie moeten komen, en ik zie zo snel nog geen vruchtbare coalitie mogelijkheden die het dan 4 jaar uit gaat houden.
.
Overigens, een andere bij-ontwikkeling in dit scenario is wel dat de extra groei van de HDP direct ten koste gaat van de omvang van de CHP. Het zijn hoofdzakelijk ex-CHP stemmers die deze strategische stemwijze veroorzaken. De CHP zal hierdoor dus kleiner worden.
De hamvraag zal zijn of de AKP op eigen kracht voldoende stemmen zal weten te halen om een meerderheid te behouden in het parlement, aangezien de nieuwe HDP stemmen niet persé ten koste gaat van stemmen uitgebracht op de AKP. Alleen zal de AKP in dat geval niet meer kunnen profiteren van de grote hoeveelheid restzetels die zij mogen bijschrijven als de HDP de kiesdrempel niet haalt.
.
En dan te bedenken dat Erdogan zich 1,5 maand geleden nog druk maakte of hij wel dan niet 2/3 meerderheid zou kunnen behalen.
.
Een voordeel van de nieuwe werkelijkheid is dan weer wel dat AKP-ers die mogelijk niet zouden gaan stemmen dit mogelijk toch zullen overwegen wél te gaan doen, omdat zij weten dat een coalitieregering voor Turkije zeker geen goeds zal brengen. Mogelijk met lichte tegenzin zullen zij hun stem toch nog 1 keer op de AKP uitbrengen.
.
Zo begint het toch nog spannend te worden op het laatste moment…
@Stratemaker Ik vraag mij af of je nou voor AKP partij bent of voor Erdogan zoals iedereen weet is hij president en geen politieke leider van een partij. zo ja ! vind je dan niet dat het gezag en imago van de huidige politiek leider Davutoglu niet wordt ondermijnd? Ik hoop van harte dat jij een behandeling krijgt in Nederland zoals velen Turkije : Rutte geeft bevel om jou te arresteren door een VVD officier van justitie om je diep in je kont te neuken. Je doet net alsof er geen vuiltje aan de lucht is ‘zo wordt het toch nog spannend” Ik kan je verzekeren HET WORDT HEEL SPANNEND!! na de verkiezingen !! Vandaag een mooi stuk in de Guardian over je dictator.
Zijn dit de positieve opmerkingen over Turkije?
@stratemaker even reaktie op rereaktie in dag 5
Ik zou willen dat ik positieve dingen kon zeggen over Turkije . tot voor kort was dit ook altijd het geval , maar sinds de laatste jaren door de totalitaire dictator trekjes van jou zo geliefde profeet Erdogan is het helemaal weggeebt , zelfs naar geloofsgenoten ben ik anders gaan kijken .Voor mij is niets positiefs aan jullie criminele kliek. Ik moet snel weer eens naar Turkije want op mijn land via de media en telefoontje e.d.te ervaren is negatief. Jij hebt je zelf al goed ontwikkeld als een gehoorzame dictator onderdaan door tegen geluiden weg te demoniseren ‘defensieve maatregelen om de orde te handhaven’ pff.