Istanbul – Het vredesproces dat de Turkse regering met de Koerdische PKK is aangegaan lijkt in een impasse terecht te zijn gekomen. De nauw bij de onderhandelingen betrokken Democratische Volkspartij (HDP) meent dat de regering aan zet is om de zaak vlot te trekken.
Sirri Süreyya Önder, een HDP-volksvertegenwoordiger die regelmatig overlegt met de tot levenslang veroordeelde PKK-oprichter Abdullah Öcalan, verklaarde tijdens een persconferentie op 30 april:
‘Vanuit onze optiek zijn we aan het einde van de weg gekomen. Vanaf nu is het aan de regering om het vredesproces op gang te houden. Onder welke omstandigheden kan dat? Het kan alleen wanneer de regering verklaart zich aan toezeggingen en overeenkomsten te zullen houden. We hebben de regering gevraagd zo serieus te zijn in
deze kwestie als Abdullah Öcalan. Wanneer je hem iedere keer wanneer het even tegenzit belastert zal er geen vooruitgang geboekt worden in dit proces.’
Verder zei Önder:
‘Door de smaadcampagne die gelanceerd is door president Erdogan is de tafel leeg op dit moment. We laten het publiek en onszelf niet gebruiken voor iets dat niet het belang van een serieuze onderhandeling krijgt.’
President Erdogan ontkende deze week voor de tweede keer het bestaan van een Koerdisch probleem, waarmee hij inhaakt op een traditionele nationalistisch uitgangspunt.
Peter Edel/Istanbul
Denk aan het volgende scenario: op 7 juni verliest de AKP de verkiezingen. Weliswaar geen groot verlies, maar toch teveel om alleen verder te regeren. Er moet dus een coalitie worden gevormd, waarbij Erdogan zich wendt tot de Koerdische HDP die er in geslaagd is om met of zonder ‘onafhankelijke’ kandidaten de kiesdrempel van 10 % te slechten. De HDP stemt in – en zo slaagt de AKP er in om haar mandaat weer voor jaren te verlengen. Kort na het aantreden van de AKP/HDP-regering wordt een Turks-Koerdisch akkoord gesloten.
.
Dit scenario staat haaks op het bovenstaande bericht dat het Turks-Koerdische vredesproces in een impasse is gekomen. Maar stel nu eens dat het niet om een impasse gaat, maar om een weloverwogen strategie. Daarbij moet worden bedacht dat een overeenkomst op dit moment slecht valt bij nationalistische Turken (die volgens Peter Edel binnen de AKP ook een sterke fractie vormen). Dat zou de positie van de AKP, zo kort voor de verkiezingen zeer kunnen schaden en kiezers kunnen doen besluiten om CHP of MHP te stemmen. Zeker wanneer in een eventueel akkoord is voorzien in de vrijlating van Öcalan. Voor de HDP geldt in omgekeerde zin hetzelfde, omdat een overeenkomst nu voor een deel van de vrome Koerdische kiezers aanleiding kan zijn toch maar voor de AKP te kiezen. Daarbij moet worden bedacht dat men vroeg of laat toch tot een akkoord moet komen omdat er steeds minder Turken en Koerden zijn die het 30-jarig durende conflict willen voortzetten.
.
Is dit een reëel scenario of complete onzin? Wie het weet, mag het zeggen.
De enige werkelijkheid op dit moment is dat niemand kan voorspellen wat er gaat gebeuren op en na 7 juni. 9 of 11 procent voor de AKP, daar draait het allemaal om.
Als het tot een coalitie gaat komen is een AKP-HDP combinatie inderdaad de meest waarschijnlijke. Maar gaat Demirtas dan een presidentieel systeem aan Erdogan geven? Hij heeft gezworen van niet, maar de beloning van vrijheid voor Öcalan kan een aanbod worden dat hij niet af kan slaan. Dat zou Erdogan veel nationalistische goodwill kunnen kosten, maar wat kan het schelen, het duurt dan toch weer jaren voordat er naar de stembus gegaan kan worden.
Een weloverwogen strategie? Je bedolet dat het nu een groot stuk theater is tussen de AKP en de HDP? Komt op een samenzwering neer, maar niets is uitgesloten. Wat ik wel zeker weet is dat Erdogan bij de HDP gehaat wordt, al sluit ook dat geen overeenkomst uit.
Overigens al gehoord dat Erdogan vandaag een nieuwe samenzweringstheorie lanceerde waarin de HDP met Gülen samenspant? Nu de MHP nog, dan ligt iedereen met Gülen in bed. Terwijl Erdogan daar nog maar net uit gekropen is, laten we dat niet vergeten. Bij Sabah en Yeni Safak doen ze dat maar al te graag. Daar doen ze voorkomen alsof Gülen altijd al de satan is geweest. Over hypocrisie gesproken.
Een ander scenario. Wat gebeurt er als de HDP net geen tien procent gaat halen, zeg 9,8. Probeer de Koerden dan maar eens rustig te houden.
Ik ben voorzichtig met voorspellingen, maar gevoelsmatig zeg ik dat de AKP iets gaat verliezen, maar toch weer een meerderheid krijgt, waarmee zelfstandig doorgegeerd kan worden. De kans op voldoende zetels (330) voor de AKP om een referendum en een presidentieel syteem mogelijk te maken lijkt me echter erg klein.