[ISTANBUL/Peter Edel] – Oud-president Abdullah Gül had eerder al twijfels over de invulling die president Erdogan aan een presidentieel systeem wil geven. Nu staat hij echter op zich afwijzend tegen de invoering van een dergelijk bestuurssysteem in Turkije. Hij voorziet verder dat de Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP) de verkiezingen op 7 juni zal winnen, maar ook dat de partij minder zetels zal overhouden dan de afgelopen vier jaar.
‘Over een presidentiëel systeem moeten we erg voorzichtig zijn. Democratische controle zou dan erg nauwgezet omschreven moeten worden’, zei Gül tijdens een toespraak bij een door de Financial Times georganiseerde bijeenkomst in Istanbul op 15 april.
Kort daarvoor presenteerde de AKP een verkiezingsmanifest, waarin de overgang naar een presidentieel systeem staat omschreven, zoals dat door Erdogan wordt nagestreefd.
‘We streven naar een presidentieel systeem als bestuursmodel binnen het kader van vrijheid en waarin wetgevende en uitvoerende machten onafhankelijk en efficiënt zijn, waar democratische controlemechanismen bestaan en sociale diversiteit in de politiek is vertegenwoordigd’, zei premier Ahmet Davutoglu.
Davutoglu wijdde niet uit over de details van het voorgestelde systeem, waardoor verschillende vragen onbeantwoord beleven. Zoals over de aard van de democratische controlemiddelen.
Daartegenover benadrukte Gül dat een parlementair systeem naar zijn mening beter geschikt is voor Turkije: ‘Als we een presidentieel systeem zouden hebben zoals in ontwikkelde democratieën en landen waar de rechtstaat universeel in de praktijk wordt gebracht, dan kunnen we een dergelijk systeem niet ondemocratisch noemen, maar eerlijk gezegd geef ik er de voorkeur aan om het bestaande parlementaire systeem te verbeteren.’
Gül staat in het algemeen achter het bestuur van de AKP over de laatste dertien jaar, maar zei ook dat ‘vandaag alles beter zou kunnen.’ Als reden noemde hij de stilstand over de laatste drie jaar van het eerdere hervormingsgezinde klimaat.
‘Er moeten raketten worden gelanceerd om Turkije in een nieuwe omloop te brengen’ zei Gül. Hij verwacht dat de AKP door kan gaan met zelfstandig regeren, maar ook dat de oppositie sterker in het parlement zal zijn na de komende verkiezingen.
Gül verwees verder naar Erdogans boute uitspraken: ‘Er moet een einde komen aan de polarisatie, het klimaat moet genormaliseerd worden. Het is niet zo moeilijk om dat te bereiken. Voorzichtig zijn met retoriek en het matigen van taal moet voldoende zijn om na de verkiezingen een nieuw klimaat te creëren.’
