Turkse oppositiepartij worstelt met massamoord [COLUMN]

39
8

Cumhuriyet_Halk_Partisi[Door Peter Edel/Istanbul] – In de jaren dertig stuitte het voornemen van de Turkse regering om minderheden tot assimilatie te dwingen op veel weerstand. Dat was vooral zo in de stad Dersim en omstreken, waar de bevolking tot twee minderheden behoorde: etnisch gezien Koerdisch, in religieus opzicht alevitisch.

De reputatie van Dersim als opstandige regio was een erfenis uit de Ottomaanse periode. Toen werd daar bijvoorbeeld al geweigerd belasting af te dragen. De transformatie van het Ottomaanse Rijk tot de Turkse Republiek bracht geen einde aan die opstandigheid, integendeel.

Aanvankelijk werkte Ankara met stamhoofden samen om Dersim verdeeld te houden en het gebied te controleren. In 1935 veranderde de strategie en werd een groot deel van de bevolking gedeporteerd naar delen van het land waar hoofdzakelijk etnische Turken woonden. Verder werd Dersim onder militair bestuur geplaatst.

Voorbeeld
Tegen die tijd was van noemenswaardige rebellie geen sprake meer in Dersim. Althans, dat blijkt uit documenten die een paar jaar geleden werden vrijgegeven. Toch besloot de regering er tot een massaal offensief. Om haar heerschappij te bevestigen over minderheden en opstandige gebieden, werd Dersim als voorbeeld gesteld.

De daartoe aangegrepen aanleiding was een onbetekenend incident met een stamhoofd. De reactie van de Turkse regering was totaal buiten proportie, waardoor in 1937 en 1938 duizenden alevitische Koerden om het leven kwamen in Dersim. Volgens ooggetuigen pleegden vrouwen zelfmoord om aan verkrachting door Turkse soldaten te ontkomen. Ook zagen zij hoe vrouwen en kinderen in brand werden gestoken. Later werden aan de tragedie van Dersim dan ook terecht termen als massamoord en genocide verbonden.

Gökcen
In Dersim, dat later tot Tünceli (‘land van brons’) werd omgedoopt, ontkwam geen stam aan het staatsgeweld. Of ze nu eerder wel of niet met de regering hadden samengewerkt. Omdat het gebied moeilijk begaanbaar was, werd het gebombardeerd. Aangenomen wordt dat Sabiha Gökcen, de eerste vrouwelijke piloot van de Turkse luchtmacht, daarbij betrokken was.

Gökcen was de adoptiedochter van Mustafa Kemal Atatürk, de oprichter van de Turkse Republiek. Atatürk was destijds al zwaar ziek – hij zou in 1938 overlijden – maar dat neemt niet weg dat onder zijn leiderschap, en onder het bestuur van de door hem opgerichte Republikeinse Volkspartij (CHP), tot het bloedbad in Dersim werd besloten.

Excuses
In de jaren waarin de kemalisten de dienst uitmaakten in de Turkse staat bleef het bloedbad van Dersim een onbespreekbaar taboe. Dat veranderde pas nadat de Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP) in 2002 aan de macht kwam en de kemalisten geleidelijk uit de staat verdreef.

In 2011 was de huidige president Erdogan nog premier. In die hoedanigheid bood hij namens de regering excuses aan voor Dersim. Het was een weinig pijnlijke knieval. Erdogans ideologische voorvaderen waren immers niet verantwoordelijk voor de massamoord die daar plaatsvond.

Het zou Erdogan lastiger vallen om excuses aan te bieden voor het bombardement dat in december 2011 onder zijn leiderschap plaatsvond nabij de Turks/Iraakse grens, waarbij 33 jonge smokkelaars de dood vonden. Dat heeft hij ook nog steeds niet gedaan.

Dat Erdogan over Dersim wel erg grif was met excuses doet een politieke agenda vermoeden. Het bracht de CHP in verlegenheid, omdat die deze stap nooit nam. In deze rigide opstelling van de CHP begint de laatste tijd echter verandering te komen.

Tanrikulu
Eerder deze maand deed de vicevoorzitter van de CHP, Sezgin Tanrikulu, van zich spreken door tijdens een populaire talkshow namens de CHP excuses aan te bieden voor Dersim. Dat kwam hard aan binnen de partij en al snel werd Tanrikulu door partijgenoten terechtgewezen. De verdeeldheid binnen de CHP, waar een nieuwe generatie sociaal democraten tegenover de oude garde kemalistische hardliners staat, werd zo onderstreept.

Partijleider Kilicdaroglu neigt tot aansluiting bij de vernieuwers, maar weet zich in een lastig parket. Eerder beschreef ik al de kritiek op hem van tegenstanders binnen de partij na de verloren presidentsverkiezingen in augustus jl. Zoals van de kemalistische havik Emine Ulker Tarhan. Zij heeft de CHP ondertussen verlaten en kondigde aan haar eigen partij te beginnen. Goed mogelijk dat die nieuwe partij veel aantrekkingskracht krijgt op stemmers met bezwaren tegen de vernieuwingskoers in de CHP.

Mede door de aanhoudende crisis in de CHP blijft het de vraag hoe deze partij bij de algemene verkiezingen volgend jaar een vuist kan maken tegen de oppermachtige AKP. Ook zonder breuk in de partij was dat al een hele opgave, maar onder deze omstandigheden is het vrijwel ondoenlijk.

Daarmee wordt eens te meer bevestigd waar de kracht van de AKP ligt. Er wordt om verschillende redenen op die partij gestemd, maar cynisme over andere partijen is er daar zeker een van. Reacties van medestanders van de AKP, die bij kritiek op Erdogan vaak op het duistere verleden van de CHP wijzen, bevestigen dat.

Alevieten
Alevieten stemmen traditioneel op de CHP. Aangezien de slachtpartij onder alevieten in Dersim door die partij werd aangericht klinkt dat tegenstrijdig. Alevieten oriënteren zich echter sterk op het kemalistische secularisme van de CHP, waardoor die partij vaak toch de vanzelfsprekende keuze voor hen is. Die binding met de alevieten komt onder andere naar voren in partijleider Kilicdaroglu, een alevitische Koerd met roots in Dersim.

Om de tegenstrijdigheid uit de weg te gaan dateren sommige alevieten het bloedbad van Dersim in 1939 in plaats van 1937-1938. Omdat Atatürk toen al dood was en er daardoor niet verantwoordelijk voor kon zijn. Zelfs als die datering zou kloppen pleit dat de CHP echter niet vrij, want die bleef ook na Atatürks dood aan de macht in de eenpartijstaat die Turkije destijds nog was.

Davutoglu
Dersim was niet de laatste geweldsuitbarsting tegen alevieten in Turkije. In de stad Kahramanmaras werden zij in 1978 wederom het slachtoffer van een moordpartij. Grijze Wolven waren daar toen schuldig aan, maar de CHP maakte als regeringspartij destijds geen haast met de aanhouding van deze fascisten.

Aan dat laatste refereerde AKP-premier Davutoglu onlangs toen hij zich openlijk afvroeg waarom alevieten op de CHP stemmen. Om kort daarop, in Dersim/Tünceli, een charmeoffensief richting de alevieten te beginnen.

Het spreekt voor zich dat Davutoglu graag ziet dat alevieten op de AKP stemmen bij de algemene verkiezingen over een half jaar. De AKP wil dan immers de meerderheid halen die nodig is voor een nieuwe grondwet, en daarmee voor het door Erdogan fel begeerde presidentieel systeem. Iedere stem is er onder die omstandigheden een.

Sivas
Gezien de grote afstand tussen de rechts-islamistische AKP en de links-seculiere alevieten is het zeer de vraag of Davutoglu in zijn voornemen zal slagen om hen voor zich te winnen. Bovendien weten de alevieten dat de AKP sterk aansluit bij de drang van eerdere regeringen tot soennitische heerschappij in Turkije. Als de weigering van de AKP om alevitische gebedshuizen (cemevi) te erkennen dat niet bewijst, dan doet het feit dat in geen enkele Turkse provincie een alevitische gouverneur werd benoemd dat wel.

Wat voor alevieten verder in het nadeel van de AKP spreekt is het beruchte incident te Sivas in 1993. Bij een door islamitische fundamentalisten gestichtte brand in die stad vonden toen veel alevieten de dood. De AKP bestond destijds nog niet, maar het is de alevieten niet ontgaan dat meer dan twintig advocaten die de verdachten destijds verdedigden later een functie in die partij kregen.

Demirtas
Ondanks de inspanningen van Davutoglu zal de AKP dus waarschijnlijk niet veel links-alevitische stemmen winnen. Die zouden in theorie wel naar de Democratische Volkspartij (HDP) van de Koerdische Selahattin Demirtas kunnen gaan. Demirtas ontpopt zich de laatste tijd steeds meer tot het alternatief voor linkse stemmers. Zijn relatieve succes bij de presidentsverkiezingen was in die zin zeker een teken aan de wand.

Alevieten kunnen zich echter af laten schrikken door de verwachting dat Demirtas in zal stemmen met de nieuwe grondwet waar de AKP op uit is. Dat wil zeggen, wanneer het Koerdische ‘voortgangsproces’ resultaten afwerpt. Als dat tenminste echte resultaten af gaat werpen, want dat moet eerst nog blijken.

Peter Edel/Istanbul

Van Peter Edel verscheen onlangs De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (Uitgeverij EPO, Antwerpen).

Volg Peter Edel op twitter.

39 REACTIES

  1. Peter,
    .
    Mijn pet gaat deze keer voor je af.
    Je bent er werkelijk in geslaagd om, al is het maar voor 1 keer, een column te schrijven, waarin je kritisch bent richting de CHP, maar bovenal heb je dat gedaan, zonder ergens in het midden van je verhaal een wending te maken om vervolgens de schuld van alles wat in het verleden fout ging toch weer bij de AKP door de brievenbus te laten glijden.
    .
    Nu is het mbt de dingen die in de vorige eeuw gebeurden ook wel vrij lastig om dit de AKP te verwijten, maar je hebt het eerder wel gepresteerd om dat toch voor elkaar te krijgen.
    .
    Zeker na alle aanvaringen die wij hier onderling hebben gehad, waarbij ons beider standpunten meer en meer zijn verhard, is het des te meer een compliment waard dat je in deze column min of meer hebt beperkt tot kritiek op een andere partij dan de AKP.
    .
    Hopelijk een nieuw begin.

          • Wraakzuchtig mannetje dat je bent. Typische Hollander. Je kunt alleen maar ruzie maken blijkt nu. Het woord verzoening komt niet voor in jouw woordenboek.
            .
            Maar je kunt het krijgen zoals je het hebben wilt.
            Ik zal je nog vaak herinneren aan dit gesprek.

          • Van mij krijg je ze niet…kom Sammetje geef peter een compliment..hij is er aan toe en jij ook slijmbal!

          • Ik heb ook niet gezegd dat ik Hollanders God’s grootste geschenk aan de mensheid vond. Dat ik geen hekel heb aan Hollanders wil nog niet zeggen dat jullie geen nare eigenschappen hebben.
            .
            Het verschil zit hem erin dat ik die beperkingen accepteer en er mee leer omgaan. Het zal mij echter niet beletten om het fenomeen te benoemen als ik het zie gebeuren, ook dit keer niet.
            Een slim mens pakt die kritiek op en doet er iets mee om een beter mens te worden.
            Een arrogant mens vind zichzelf boven iedere twijfel verheven en volhard in zijn standpunt.

        • Gek toch, maar ik zou het nooit in mijn hoofd halen om te schrijven dat Turken nare eigenschappen hebben. Sommige mensen hebben voor mij nare eigenschappen, zoals de idioot die me een paar dagen geleden opzettelijk met zijn auto van de fiets reed…

          • Dat is heel gek. Turken hebben wel degelijk nare eigenschappen.
            .
            En wat betreft degene die jou van je fiets reed:
            Normaal gesproken zou ik hebben gezegd dat ik dat vervelend voor je zou vinden en dat ik je dat, ondanks onze meningsverschillen nou ook weer niet gun. Verder zou ik gezegd hebben dat ik hoop dat je er geen nare verwondingen aan over gehouden zou hebben.
            .
            Maar omdat je enkele dagen geleden zo vervelend reageerde op mijn compliment in jouw richting, zeg ik nu dat de chauffeur van de auto wat harder had moeten rijden, en ook nog even een keer achteruit en weer vooruit over je heen had moeten rijden.
            .
            En hoe voelt dat nou om een trap na te krijgen?

  2. Ik volg je niet Stratenmaker. Ik waardeer de bijdragen van Edel vooral omdat zijn kritiek zich niet beperkt tot de AKP, maar hij ook de kemalisten nooit heeft gespaard. In die zin schrijft hij niet anders en voor wie de Turkse geschiedenis een beetje kent, zijn de moordpartijen in Dersim beslist geen nieuwtje.

    Hetzelfde geldt voor de ongelijke behandeling van Turkse alevieten waar Edel op wees. Hopelijk dat je voor die constatering ook je pet afneemt.

    • Tja Kees, ik denk dat Stratenmaker zo verrukt was om kritiek op de CHP van mijn hand te lezen dat hij het in alle euforie niet helemaal goed gelezen heeft.

    • @Kees,
      .
      Edel heeft welzeker kritiek op meer partijen in Turkije, dat is mij niet ontgaan.
      Alleen zijn de laatste tijd zijn columns in de trant van:
      ‘Ali doet dit verkeerd in Turkije, Mehmet doet dat verkeerd in Turkije, MAAR het is allemaal de schuld van de AKP / Erdogan’.
      (even gekarikaturiseerd)
      .
      Zelfs de column ‘Waarom ik zo van Turkije hou’ eindigde op die manier. Terwijl ik toch had verwacht dat hij in die column zou schrijven dat hij van HEEL Turkije houdt, inclusief de schapen en hun gekozen leider.
      .
      Dus omdat deze column voor de verandering eens gaat over een andere partij dan de AKP/Erdogan, was ik aangenaam verrast.
      Volg je het nu weer?

  3. Niet alle alevieten zijn toch Koerden in Turkije? Zijn de Koerdische Alevieten ook Bektasci? Of meer zoals de Syrische Alevieten? Je hebt koninklijke Alewin z.a Koningshuis Marroko. Heeft met afstamming van de profeet te maken volgens mij. Alevieten uit Syrie die wel moskeegangers zijn. Hun hebben weer vader zoon rituelen dacht ik. Hoe zit het met Turkije er zijn toch ethnische verschillen daar en stromingen?Niet dat het voor de Turkse Alewi veel uitmaakt die zijn evengoed gediscrimineerd. Ik zal wel Wikipediaeroo naslaan. Maarwat t was hun rol in deze gebeurtenissen pPeter?

    • Er zijn Turkse alevieten, en Koerdische alevieten. In Syrië zijn ook alevieten, maar die zijn niet in alle opzichten te vergelijken met die in Turkije. Over het Marrokaanse koningshuis moet je niet bij mij zijn…

        • Haha wat ben je grappig zeg…ik heb meer respect voor een haartje van Erdogan als voor jou hele bestaan…Ik raadpleeg altijd meerdere bronnen, zeer zeker voordat ik een reactie plaats. Dat kan ik van jou niet zeggen.

  4. Heeey, ik wordt niet meer geblockt hier. THX Moderator :-)…..
    Maar petertje….Wat ben jij een ondankbaar vreemd, wilde hollandse eend zeg. Je weet niet eens een compliment te waarderen….En dan nog wel 1 van iemand die (net als mij) veel kritiek heeft op je verhaaltjes. Juist dan zou je dit moeten waarderen man. Dit zegt wel degelijk iets over Stratenmaker, maar nog meer over jou….

  5. Omdat ik niet meer kon reagren op wat Stratenmaker schreef citeer ik hem:

    ‘Dat is heel gek. Turken hebben wel degelijk nare eigenschappen.
    .
    En wat betreft degene die jou van je fiets reed:
    Normaal gesproken zou ik hebben gezegd dat ik dat vervelend voor je zou vinden en dat ik je dat, ondanks onze meningsverschillen nou ook weer niet gun. Verder zou ik gezegd hebben dat ik hoop dat je er geen nare verwondingen aan over gehouden zou hebben.
    .
    Maar omdat je enkele dagen geleden zo vervelend reageerde op mijn compliment in jouw richting, zeg ik nu dat de chauffeur van de auto wat harder had moeten rijden, en ook nog even een keer achteruit en weer vooruit over je heen had moeten rijden.
    .
    En hoe voelt dat nou om een trap na te krijgen?’

    Mijn reactie hierop: op basis van zijn eerdere reacties wist ik al dat Stratenmaker zwaar gestoord is, maar dat is nu bevestigd. Wie daar anders over denkt moet zichzelf eveneens na laten kijken. Verder generaliseer ik niet. Niet over Nederlanders, en ook niet over Turken. Ik zie bij sommige Nederlanders nare eigenschappen, die ik bij anderen niet zie. Zoals ik bij sommige Turken ook nare eigenschappen herken, maar bij anderen in de verste verte niet. Dat Stratenmaker wel meent te kunnen generaliseren zegt veel, erg veel over hem.

    • Omdat ik schreef dat ik de complimenten van Stratenmaker niet nodig heb, wenst hij mij nu dus min of meer dood. Dat ik aldus reageerde kwam omdat ik me niet lekker voel wanneer iemand mij prijst bij wie ik kenmerken van een psychopaat herken. Dat hij dat is weet ik nu heel zeker. Het is beangstigend dat de AKP dergelijke pleitbezorgers kent.

      • Ik denk dat Stratenmaker kwaad op jou is en door zijn felle reactie dit duidelijk wil maken, Ik denk niet dat hij dat echt zou willen, zo is hij niet…overigens ik moest er wel van lachen. Vooral om het deel ‘ en ook nog even een keer achteruit en weer vooruit over je heen’. Wat mij betreft een prima reactie niets mis mee, je hebt het uiteindelijk verdiend door zijn compliment niet te accepteren.

      • Waar heb jij het in Allahsnaam over petertje??? Volgens mij ben jij juist degene die paranoia begint te worden en een Psych. nodig heeft. Jij hebt nota bene zelf al die jaren geschreeuwd dat je graag tegenberichten met onderbouwing wil. Die krijg je dan van Stratenmaker en dan is het niet goed…?? Nu krijg je een keer gelijk is het nog niet goed..?? Wat is dat voor een mentaliteit man…
        Ik blijf erbij dat je de compliment had moeten accepteren gezien de verstandhouding tussen voor en tegenstanders van je verhaaltjes. Deze is dusdanig verstoord dat jij dus JUIST NU!!! deze enigzins had kunnen waarderen en Stratenmaker daarvoor had kunnen bedanken. Maar nee…, Jij moet zonodig weer je narcistische trekjes laten blijken….Vind je het dan gek dat Stratenmaker het jammer vind dat niet hij de bestuurder van die auto was….Of Hasan… Of Maho…

        • Iedereen die een ander dood wenst (want daar komt het op neer) vanwege het niet aannnemen van een compliment, of voor het schrijven van een artikel is stapelgek. Verder ga ik hier niet over in discussie.

          • Nou, als dat jouw begrip is van wat ik schreef ga dan gerust dood, jankebalk.
            .
            Jij vind het feit dat je een compliment niet aanneemt blijkbaar een minor issue. Ik vind van niet.
            .
            In het licht van wat wij hier op dit forum bespreken vind ik de mededeling dat iemand jou van je fiets heeft gereden juist een minor issue. Het had geen enkele relevantie mbt het onderwerp dat wij aan het bespreken waren, behalve dat je medelijden wilde oogsten in de richting van je eigen egootje.
            .
            Maar als jouw egootje geen complimenten kan accepteren, dan hoeft datzelfde egootje dus ook geen enkel persoonlijk medelijden te verwachten.
            Hou dat soort irrelevante opmerkingen dus liever voor je en beperk je tot het hoofonderwerp.
            .
            Zo niet, dan kan je van mij de volle laag leedvermaak krijgen, geen enkel probleem. Erop en erover!
            .
            En wat jij daarna verder van mij vind interesseert noch mij, noch de andere lezers hier.
            Al helemaal niet omdat je lang geleden al duidelijk had gemaakt op geen enkele wijze meer op mijn teksten te zullen reageren, en ook dat heb je maar kort volgehouden.
            Dus hoe serieus moeten we jouw slotzin ‘Verder ga ik hier niet over in discussie’ nou helemaal nemen?
            Niet dus.

      • Ahhh johhh, wenst Stratenmaker jou min of meer dood?
        Moet je het weer aandikken en dramatiseren? Over een week maak je ervan dat ik je persoonlijk een mes op je keel heb gezet en je heb verkracht.
        .
        Wat ben je toch een huilie huilie.
        .
        Krijg je een compliment van mij, wil je er niks van weten, maar wee o wee als ik iets lelijks tegen je zeg… dan ga je er opeens wel megadiep op in en voel je je wel aangesproken.
        .
        Wie is hier nou de haatdragende oorlogszuchtige psychopaat die het woord verzoening niet in zijn woordenboek heeft staan?
        .
        Iedereen over wie je schrijft verwijt je wangedrag.
        Bij deze hebben alle lezers mogen kennis maken met een prachtig staaltje van jouw eigen wangedrag.
        En zeg niet dat ik begon, want daar zie ik je ook nog wel voor aan om de boel krampachtig om te draaien.
        .
        En ja, ik ben inderdaad een klein beetje boos op jou ja.

      • Wat is dit voor een reactie???
        Moet je nou per se “iets” achterlaten ook al heeft het totaal geen nut? Is het een ziekte geworden om bij elke reactie van Peter een smile als antwoord te plaatsen? Ik neem aan dat het geen smiles-verzameling is voor Peter.

        • tsja Ma de meningen die hier geventileerd worden nodigen mij uit om weinig woorden aan de primitieven te besteden. Overigens kunnen doodsbedreigingen aangegeven worden beste lieden. En lieve Ma er zullen meer korte reacties blijven. kusje!!

          • Doodsbedreigingen…waar wanneer, door wie? Je opvattingsvermogen is erg beperkt beste Sam, dus volgens jou interpretatie zou ik je kunnen aanklagen voor sexuele intimidatie naar aanleiding van bovenstaande reactie?

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Please enter your comment!
Please enter your name here