Turkije en de vloek van hot money [COLUMN]

32
6

turkse-lira
[Door Peter Edel/Istanbul] – Meevallers voor Turkse economie verdrijven de donkere wolken niet.

Kredietbeoordelaar Fitch oordeelde onlangs positief over de Turkse economie. Er blijft buitenlands geld komen, de inflatie daalde en het handelstekort liep terug, met het perspectief van een verdere daling door een lagere olieprijs.

De regering beschouwt het handelstekort niet langer als het grootste probleem en legt de prioriteit nu bij het bestrijden van de inflatie, die eerder dit jaar het hoogste niveau in twee jaar bereikte.

Toch zijn de zorgen over het handelstekort daarmee niet voorbij. Economiejournalist Mehmet Cetingulec vindt de oorzaken van de daling niet allemaal even ‘gezond’. De export nam toe, maar het handelstekort daalde ook omdat de economie minder snel groeit.

Als gevolg van monetaire en geopolitieke spanningen, een slechte oogst en economische problemen in Europa, zal de nagestreefde vier procent groei in Turkije niet gehaald worden. Nog altijd groei, maar een negatieve tendens valt moeilijk te keren zolang de oorzaken niet verdwijnen. Vicepremier en economiesupervisor Ali Babacan verlaagde daarom de groeiprognose voor de komende jaren.

Fed
Het optimisme van Fitch is een momentopname, want voor de langere termijn blijft ongerustheid bestaan. Zoals over de verwachting dat de Amerikaanse Federal Reserve Bank (Fed) volgend jaar de rente zal verhogen, als onderdeel van een beleid om de monetaire expansie te beëindigen. Een angstig vooruitzicht voor emerging economies, zoals Turkije. Omdat een Amerikaanse renteverhoging buitenlands geld uit die markten doet vertrekken.

Onduidelijk wanneer het precies gaat gebeuren. Gunstige cijfers over groei en werkgelegenheid in de VS kunnen het besluit vervroegen. Stanley Fischer, de vicepremier van de Fed, zegt ‘tussen twee maanden en een jaar.’

Babacan herkent de consequenties van een hogere Amerikaanse rente, maar denkt dat het monetaire expansiebeleid van de Europese Centrale Bank zal compenseren. Hij zegt echter ook dat volgend jaar pas blijkt of het een het ander in balans houdt. Daarom lijkt de wens voorlopig de vader van Babacans gedachte.

Hot money
De Turkse economie is sterk afhankelijk geworden van korte termijn investeringen, die profiteren van renteverschillen in met name opkomende economieën. Vijf jaar geleden werd de helft van het handelstekort nog met stabiele directe buitenlandse investeringen gefinancierd, maar nu gebeurt dat vooral met korte termijn investeringen (vorig jaar 60 procent). Riskant, want korte termijn investeringen zijn vertrokken voordat je het door hebt. Ze worden niet zonder reden hot money genoemd.

Samenzweringstheoretici kunnen achter hot money zelfs kwade opzet vermoeden. Zo zijn er de beschuldigingen aan het adres van zakenman George Soros van de voormalige premier van Maleisië, Matahir bin Mohammed. Soros trok zijn in de Aziatische markt gepompte hot money zo abrupt terug dat hij volgens bin Mohammed opzettelijk de crisis van 1997 in die regio veroorzaakte. Soros is overigens in verband gebracht met imam Fethullah Gülen, de aartsvijand van president Erdogan (oeps, ik lijk opeens op Erdogans economieadviseur, de samenzweringstheoreticus Yigit Bulut).

Mysterieuze dollars
De herkomst van de buitenlandse investeringen in Turkije is curieus genoeg voor een deel onbekend. Volgens de voormalige onderminister van Financiën Faik Öztrak werd in de eerste helft van dit jaar 26 procent van het handelstekort gefinancierd met dat onduidelijke kapitaal.

Dit spookgeld kwam voor het eerst naar Turkije in 2002, het jaar waarin de Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP) aan de macht kwam. Om in 2007, toen de AKP voor het eerst een president leverde, sterk in volume toe te nemen. Volgens Mustafa Sahin, een politieke analist uit AKP-kringen, beschermden deze miljarden Turkije tegen de financiële crisis een jaar later.

Dit jaar zullen naar verwachting 15 miljard mysterieuze dollars naar Turkije komen, wat het totaal op 40 miljard brengt. Vragen over de herkomst aan vicepremier Babacan en de centrale bank blijven onbeantwoord. Het geruchten wil dat ze uit landen in het Midden-Oosten komen, maar niemand bevestigt dat.

Tim Ash van de Standard Bank Group in Londen suggereert dat de miljarden uit Rusland en Oekraïne komen. Om Russisch vermogen te beschermen tegen westerse sancties. Volgens Ash landden direct na het protest op het Maidanplein in Kiev 8 miljard ongeïdentificeerde vliegende dollars in Turkije.

Er komt echter al veel langer mysterieus kapitaal naar Turkije, waardoor het goed uit verschillende richtingen kan komen. Maar waar het ook vandaan komt, geheime investeringen zijn link, al is het maar omdat de voortgang ervan zich niet laat voorspellen.

Bubbles
Naast buitenlands kapitaal is de onroerendgoedsector essentieel voor de groei in Turkije. Goed voor circa twintig procent van de economie. Veel ondernemers doken in de bouw, omdat er veel te verdienen valt. Turkije veranderde in een grote bouwput; het woningaanbod werd door al die nijverheid overweldigend. Terwijl de woningprijzen stegen, sinds 2009 met 53 procent. Zie hier de Turkse property bubble.

Dat gaat goed zolang er woningen worden verkocht, maar o wee als de markt instort, wat gebeurt als het aanbod de vraag structureel overstijgt en de prijzen dalen. Gevaarlijk, niet in de laatste plaats omdat de property bubble een broertje heeft waar de bouwsector niet buiten kan: de credit bubble, nog een peiler onder de groei.

De credit bubble ontstond na jaren van lage rente. Het verbod op rente in de Sharia was voor de islamistische AKP niet de enige reden tot dat beleid. Dat consumptie en groei er stevig door werden opgejaagd woog minstens even zwaar. Het werd erg aantrekkelijk en eenvoudig om te lenen, waardoor de leningen in de private sector sinds 2009 verviervoudigden. Terwijl het Bruto Nationaal Product in dezelfde periode maar met ongeveer een derde steeg – wat overigens voor een deel door al die leningen kwam.

Illusie
Kortom, de Turken consumeren dat het een aard heeft, maar barsten van de schuld. Een van de gevolgen was dat de export de import niet kon bijbenen. De externe schuld van het handelstekort liep daardoor tussen 2008 en dit jaar van 53 miljard op tot 129 miljard dollar. Dat was acceptabel zolang de economie sneller groeide, maar die tendens keert zich nu dus.

Volgens de Amerikaanse bubble specialist Jesse Colombo is de wijdverspreide indruk van economische voorspoed in Turkije door al die schuld niet meer dan een illusie. Hij vraagt zich af hoe lang dat goed gaat. De devaluatie van de Turkse lira vindt hij zorgwekkend, maar niet het grootste gevaar. De lira wordt al zes jaar minder waard en dat was tot nu toe niet fataal. Hetzelfde geldt voor het begrotingstekort. Eveneens een serieus probleem, maar zo oud als de Turkse Republiek. In plaats daarvan zal de economie in Turkije volgens Colombo de das om gedaan worden wanneer de credit bubble barst als gevolg van rentestijgingen en het wegvloeien van hot money.

Colombo voorziet in dat geval faillissementen van (bouw)ondernemingen en banken, massale werkloosheid en een diepe val van lira en beurskoersen. Crisis, met andere woorden. Voor Colombo zijn de recente economische tegenslagen in Turkije slechts voorspel van wat het land nog te wachten staat.

Fragile
De gevolgen van reversed hot money bedreigen ook andere emerging economies. Vooral de fragile five (naast Turkije, Brazilië, India, Indonesië en Zuid-Afrika). De onheilstijding doet denken aan de Aziatische crisis van 1997, al kan het erger uitvallen omdat de dreiging nu meerdere werelddelen onder schot houdt.

Turkije is samen met Zuid-Afrika het meest fragile onder de fragile five. Omdat hot money in tegenstelling tot in Brazilië, India en Indonesië vrij het land in kon blijven stromen en de credit bubble niet werd beteugeld. In 2010 probeerde de Turkse centrale bank met intern gerichte maatregelen de kredietgroei af te remmen, maar met onvoldoende resultaat. Omdat zoals economieanalisten Bilge Erten en José Antonio Ocampo benadrukken, de credit bubble aangejaagd bleef worden door de aanhoudende vloed buitenlands geld. De kredietgroei nam in 2011 weliswaar af, maar dat kwam omdat de crisis in de eurozone buitenlandse investeerders angstig maakte over de risico’s van opkomende markten, en niet door het gevolgde beleid.

Waarom bedwong Turkije de credit bubble niet tijdig door extern kapitaal afdoende te reguleren? Erten en Ocampo overwegen dat ‘politici profiteerden van de door hot money geboden economische boost, waardoor zij bereid waren de consequenties te accepteren.’ De door die boost geboden miraculeuze groei bracht de AKP grote populariteit bij de stemmers. In de roes van dat succes werd het een abjecte gedachte om de door korte termijn investeringen geboden stimulans te matigen.

QE
Mei vorig jaar liet de Fed doorschemeren Quantitative Easing (QE), het opkoopprogramma van obligaties, af te zullen slanken. Dat leidde tot de verwachting van een kapitaalvlucht uit opkomende markten, of minstens het einde van de periode waarin deze explosief konden groeien. Angst voor imploderende property en credit bubbles kwam ervoor in de plaats.

De geruchten over het afbouwen van QE vielen samen met het deels door de wildgroei in de onroerendgoedsector geïnspireerde Geziparkprotest in Istanbul. Deze combinatie zorgden samen met het aanhoudende handelstekort voor een scherpe daling van beurs en lira. Eind 2013 daalde de lira zelfs nog verder ten opzichte van de dollar. Door de QE-dreiging en het corruptieschandaal rond de AKP.

Het goede nieuws is dat er nog steeds buitenlands kapitaal naar Turkije komt. Dat geeft de AKP een kans, wellicht de laatste, om de Turkse economie tegen verder onheil te beschermen. Met het vooruitzicht van een Amerikaanse renteverhoging is het urgenter dan ooit om van hot money af te kicken, door de komst van directe buitenlandse investeringen meer te stimuleren. Maar zelfs als het beleid daarop inhaakt, moet het resultaat nog blijken, met investeerders die steeds meer schrik krijgen van het onrustige politieke klimaat in Turkije en de regio. Erten en Ocampo klinken weinig hoopvol:

‘De enige hoop voor Turkije om een nog diepere economische crisis te voorkomen schuilt in een strict beleid, om de economische risico’s tot bedaren te brengen die men de afgelopen jaren heeft laten accumuleren. In het beste geval is de uitkomst, door de politieke instabiliteit waar het land momenteel mee kampt, echter onzeker.’

Werkloosheid
Bij die politieke instabiliteit kan de druk van de teruggelopen economische groei op de werkgelegenheid een factor worden in de nabije toekomst. De werkloosheid groeit na jaren van daling weer op en dreigt nog verder op te lopen.

Banenverlies valt slecht bij de lager gesitueerde achterban van de AKP. Mensenrechten laten de conservatieve stemmers van die partij doorgaans koud, maar de werkgelegenheid gaat hen aan het hart. Dat weegt zwaar voor de AKP, met het oog op de naderende algemene verkiezingen, waarbij de partij meer stemmen wil halen dan ooit tevoren. Voor de tweederde meerderheid die een nieuwe grondwet mogelijk maakt, en daarmee voor het door Erdogan begeerde presidentieel systeem (al lijkt dat er nu al vaak te zijn…).

Meer flexibiliteit van de arbeidsmarkt kan groei en werkgelegenheid voor de langere termijn stimuleren. De nadelen daarvan op korte termijn zullen binnen de onderste regionen van het electoraat echter evenmin tot feestvreugde leiden. Zowel aan groeiende werkloosheid, als het middel om die structureel te bestrijden, hangen dus politieke kostenplaatjes.

Het alternatief bestaat uit monetaire en fiscale ingrepen, alsmede druk op de centrale bank om de rente te verlagen, ten einde de groei en de werkgelegenheid te stimuleren. Volgens economieanalist Emre Deliveli zal de AKP uit vrees voor ontevreden stemmers waarschijnlijk voor die optie kiezen. Het vooruitzicht van een hogere Amerikaanse rente doet hem echter twijfelen over de haalbaarheid:

‘Fiscaal en monetair beleid kunnen Turkije niet doen groeien. Zelfs als het handelstekort nog verder wordt opgeblazen. Omdat er geen hot money meer zal zijn om het te financieren. Als ik Erdogan was, wat godzijdank niet zo is, liet ik de centrale bank met rust en begon ik met hervormingen.’

Wolkenkrabbers
Het ene probleem staat een oplossing voor het andere in de weg, waardoor meer donkere wolken boven de Turkse economie samentrekken. Maar de wolkenkrabbers dan die als paddenstoelen uit de grond schieten in Istanbul? Die onderstrepen toch de gezondheid van de economie? Wie zich daarop blindstaart zou zich in Barclays Skyscraper Index moeten verdiepen. Die leert dat de komst van wolkenkrabbers opvallend vaak voorafgaat aan, of samenvalt met, een economische crisis. Klinkt vergezocht, maar historisch feiten bevestigen.

Het Empire State Building in New York verrees kort voor de beurskrach van 1929. Het World Trade Center in dezelfde stad, opende tijdens de beurscrisis van 1973-1974 en de oliecrisis. De Petronas Twin Towers in Maleisië werden afgeleverd voor de Aziatische crisis van 1997. Dubai dan. Daar leek geen vuiltje aan de lucht, maar het hoogste gebouw ter wereld verrees er, en boem een crisis.

Komt de Sapphire Tower, Istanbuls hoogste wolkenkrabber, in dit illustere rijtje te staan? Is de 58 miljoen dollar schuld van de Kiler groep, de eigenaar van het gebouw, een teken aan de wand?

Privatisering
Naomi Klein beschreef in The Shock Doctrine hoe de neoliberale lobby de Aziatische crisis van 1997 aangreep om de markt in de regio rigoureus te liberaliseren. In dezelfde jaren effenden politieke, economische en seismische shocks in Turkije de weg voor een privatiseringscampagne onder de AKP. Door veel staatsondernemingen van de hand te doen werden overheidsfinanciën op orde gebracht en konden Erdogan & Co. zich zelfs rijk rekenen, wat bijdroeg aan de illusie van bloei.

Toen een economische neergang aan de horizon verscheen ontketende de AKP een volgende privatiseringsronde. In 2013 werd voor 12,4 miljard dollar geprivatiseerd, een record. Dit jaar liep zo al 10 miljard dollar de staatskas binnen, terwijl volgend jaar meer staatsondernemingen in de verkoop gaan. Volgens de regering om productiviteit en werkgelegenheid te bevorderen, volgens critici om de interne en externe schuld af te lossen. De ideologische erfgenamen van Milton Friedman zullen het in ieder geval toejuichen. Wensen zij meer deregulering? Wie weet kan de dreiging van een crisis ook daar voor zorgen.

Voor de neoliberalen aasden Marxisten op een crash, als katalysator voor de revolutie. Die tijd is voorbij, maar een catastrofale crisis in Turkije zal ongetwijfeld tot (extra) sociale onrust leiden. Deze gecombineerde dreiging heeft de potentie een grotere uitdaging voor de AKP te worden dan de PKK, IS en al-Assad bij elkaar opgeteld (al zal het een wellicht niet los van het ander staan). Gezworen vijanden van de AKP wrijven zich opportunistisch in de handen omdat de val van de regering zo nabij zou komen. Zij weten dat een crisis eerder tot een politieke aardverschuiving in Turkije leidde. Erdogan weet dat ook, de AKP dankte haar opkomst mede aan de crisis van 2001.

De prijs van een diepe economische val is hoog. Bovendien moet je met de huidige incompetente oppositie – waarvan de leiders zelden over economiebeleid praten – maar afwachten wat er voor de AKP in de plaats komt om de brokstukken op te rapen.

Aan de andere kant, een economische crisis hoort er bij op zijn tijd. De geschiedenis staat er bol van, ook de Turkse. Er is geen economie zonder pieken en dalen. Noch is er een economie die zich aan de invloed van internationale ontwikkelingen kan onttrekken. Door euforie en zelfgenoegzaamheid ontstond een psychologische bubble waarin de AKP de uitzondering op de regel meende te zijn. Daardoor dekte men zich onvoldoende in tegen factoren die niet alleen een piek kunnen brengen, maar ook een dal.

Peter Edel/Istanbul

Van Peter Edel verscheen onlangs De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (Uitgeverij EPO, Antwerpen).

Volg Peter Edel op twitter.

32 REACTIES

  1. Wat een verháááál weer Peter.
    Het bewijst alleen wel dat je absoluut geen verstand hebt van economie.
    In het verleden heb je in een economische discussie met mij al eerder het onderspit moeten delven, dus we gaan dat hier niet nog eens overdoen.
    Ook toen al voorspelde je hel en verdoemenis en we zijn nu 5 jaar verder.
    .
    Ooit krijg je gelijk, want de laatste alinea van je veel te lange betoog bevat een waarheid als een koe: Eens komt die crisis!
    Maar zeker niet om de dommige en inhoudelijk niet correcte aannames die jij doet.
    Die crisis komt slechts, omdat hij komt.
    Maar voorlopig heeft Turkije al 2 wereldcrises overleeft en genieten wij van het moment, terwijl jij als vader van de gedachte alleen maar de hoop koestert dat het snel mis zal gaan met de Turkse economie.
    En dat puur en alleen omdat je Erdogan en de AKP haat. Dat een crisis de hele Turkse bevolking schaadt… ach, het zal jou worst zijn, zolang Erdogan maar wordt weggestemd.
    .
    Maar ik zal je nog iets anders voorspellen beste vriend Edel: De huidige Turkse bevolking is niet achterlijk. De afgelopen 12 jaar hebben bewezen dat de huidige regering het enige juiste antwoord is voor Turkije om ons door goede en slechte tijden te loodsen. Ook als het straks onverhoopt toch slecht gaat met Turkije, dan nóg zullen de afgelopen 12-15 jaar van voorspoed niet snel vergeten worden en zal Turkije alsnog achter de AKP blijven staan, omdat zij de enig capabelen in Turkije zijn die de boel weer vlot kunnen trekken.
    .
    En jij zult je daarna nog eens 15 jaar moeten ergeren aan de leidinggevende persoon in wiens plaats jij je ‘godzijdank’ niet wenst te verplaatsen.
    En na die 15 jaar ben jijzelf zó oud en bijna dood, dat je slechts kunt constateren dat je in Turkije een verzuurd rotleven hebt gehad waarin je je dag in dag uit hebt moeten ergeren aan het bewind.
    .
    Maar meer verdien je ook niet, omdat je je als een ondankbare …. gedraagt in al je columns.

    • Tsjongejonge Stratenmaker kerel wat ben je weer aan het fulmineren tegen Peter. Is het zo erg gesteld met je dat je steeds je gelijk moet halen. De door jou gekoesterde corruptie kan je misschien helpen. Gewoon elkaar geld toestoppen zoals je zelf zei en de economie draait dan zoals het moet. Dus niet zo oreren richting de boodschapper maar svp maar gewoon BETALEN en wel incl. kosten paleis met de 1000 kamers.

      • Beste Sam,
        .
        Peter heeft zich intussen ontpopt tot een Turkije-basher. Hij was oorspronkelijk een Erdogan- en AKP-basher, maar intussen is geen middel voor hem meer te gek en gooit hij als het moet het kind met het badwater weg, waarmee hij HEEL Turkije schade berokkent.
        .
        Het gaat niet om mijn gelijk. Het gaat erom dat zijn valse, geniepige, onware en doorzichtige argumenten en dito verdachtmakingen die hij middels zijn ‘bewijzen’ – objectieve lezers noemen het complottheorieën – wil onderbouwen beslist weerlegt moeten worden door een tegengeluid dat een andere waarheid schetst.
        .
        Ik laat zo’n onbenul als Peter met zijn gebrekkige kennis over Turkije toch echt niet mijn land en mijn volk te kakken zetten.
        En kom nou niet met het argument van ‘hij heeft onderzoek gedaan’ of ‘hij heeft een boek geschreven’, want dat zegt nog steeds niets over de waarheidsgetrouwheid van zijn uiteenzettingen zoals hij ze hier uit.
        .
        Dat paleis, daar betaal ik graag voor. Dat is ONS paleis, ONZE trots, en dat mag wat kosten. Ik moet er toch niet aan denken dat Obama of Merkel ontvangen worden in een hutje op de Turkse hei.
        Het paleis is trouwens maar een onderdeel van het geheel. Luchthaven Esenboga – veel te groot en veel te lux voor Ankara – en de weg ernaartoe, alsook de hele nieuwe toegangswijk aan de noordkant van Ankara horen bij het ‘Protokol’.
        En terecht.
        Onze buitenlandse gasten horen op de mooiste Turkse luchthaven aan te komen, over de mooiste Turkse wegen te rijden, en in het mooiste Turkse ‘Hotel’ te logeren.
        .
        Ik herhaal het nog maar eens voor je met het bovenstaande als direct bewijs erbij: Deze AKP-regering geeft Turkije en het Turkse volk de mooiste droom die je je kunt bedenken. In tegenstelling tot bijna alle voorgaande regeringen, die vooral zichzelf en hun legermaatjes de mooiste droom gaven.
        Deze regering geeft het HELE Turkse volk een gevoel van hogere eigenwaarde.
        En dat kan ik waarderen.

        • Inhoudelijk voeg jij ook weinig toe aan het artikel. Wat zijn dan precies de onwaarheden die Peter in zijn artikel schetst? Lukraak wat roepen kunnen we allen. Ik ben benieuwd naar je onderbouwing.

          • TR,
            Jij bent schijnbaar nieuw hier op dit forum. Ik heb zijn theorieën al zo vaak ontkracht of onderuit gehaald, ook op dit economisch vlak. Het is zelfs zo, dat Peter sinds een maand of 3 zelf niet meer reageert op mijn repliek, omdat hij steeds het onderspit delft. Als argument om niet meer te reageren kwam hij eveneens met een drogreden aandragen.
            .
            Hoe dan ook, ik zal je niet teleurstellen, en ik zal 1 van Peter’s standpunten speciaal voor jou nog eens onderuit halen. Welke zullen we nemen uit de enorme waslijst? Lijkt ‘Mysterieuze dollars’ je een leuk onderwerp?
            .
            Peter beweerd dat het toch wel heel gevaarlijk is dat er miljarden ‘mysterieuze dollars’ in Turkije rondwaren. Hot Money noemt hij het.
            Peter maakt daar een enorm punt van, maar in feite is dit een heel normaal verschijnsel, dat in iedere economie voorkomt. Sterker, 1 van de beurzen waar het meeste Hot Money van onbekende eigenaren omgaat is onze eigen Amsterdam Stock Exchange, en dan met name de Optiebeurs. Daarbij vergeleken verbleken die paar miljardjes die in Turkije omgaan. Het is nooit exact bekend wie de eigenaar van het geld is, omdat transacties per definitie anoniem worden voltrokken.
            Natuurlijk kan ook Babacan die vraag niet beantwoorden, dat kan niemand
            .
            Peter doet net of dit heel erg gevaarlijk is en alsof al die dollars in 1 dag zouden vertrekken uit Turkije.
            In feite spreekt hij zichzelf zelfs tegen, omdat hij zelf al aangeeft dat het geld uit vele verschillende bronnen komt, die allen verschillende, vaak zelfs tegengestelde belangen hebben. Gevolg van dit gegeven is juist, dat terwijl de ene partij zich bedreigt of niet meer 100% veilig voelt, een andere partij juiste extra cash naar Turkije laat vloeien. Voorbeeld: Europese investeerders raken onzeker over de situatie in Oekraïne en trekken geld terug naar hun thuismarkt. Echter, Russische en Oekraïense investeerders vertrouwen juist de Europese banken niet meer en verhuizen hun EU investeringen naar een meer vriendelijk klimaat, dat ze vinden in Turkije. De handelsbetrekkingen -stromen idem dito.
            .
            Peter is hier dus onrust en onzekerheid aan het zaaien, omdat hij slechts het halve plaatje benoemt, alleen dat deel dat in zijn straatje past. Hij verzuimt de toenemende diversiteit van de Turkse handelsbetrekkingen te noemen die bijdragen aan de stabiliteit van de Turkse economie. U weet wel, spreiding van uw beleggingsportefeuille… hetgeen iedere verantwoorde beleggingsadviseur u zal adviseren.
            .
            Maar u ziet al, om slechts 1 aspect van het betoog van Peter te nuanceren ben ik een hele lap tekst verder. En omdat hij er zelf op weigert te reageren heeft het dus ook geen zin om in detail te treden. Deze was éénmalig speciaal op uw verzoek.
            Maar als u zelf Peter’s stellingen met mij wilt doornemen, dan sta ik uiteraard open voor een leuke discussie.

        • Hoe was het ook al weer. “Dromen zijn bedrog”?!!!
          Het blijft de “stratenmaker op zee show” met Mahoer in het kielzog! Lachen!!!
          Vrouwonvriendelijk nr1

  2. Aanvulling:

    Op 10 september vond een incident plaats in Ankara dat misschien licht werpt op de miljarden anonieme dollars die aangewend worden om het Turkse handelstekort te financieren. Die dag belandde een Turkse piloot na een verkeersincident in een ruzie met drie medewerkers van de ambassade van Koeweit, waaronder de militair attaché van dat land in Turkije.

    De ruzie liep stevig uit de hand, want de piloot werd door de Koeweitis mishandeld. Dat viel slecht in Turkije. Niet in de laatste plaats omdat de piloot getrouwd is met de dochter van een luchtmachtcommandant. Die viel zijn schoonzoon bij en suggereerde dat de diplomaten het land uitgezet konden worden.

    De luchtmachtcommandant kreeg op zijn beurt bijval van president Erdogan. Wat weer slecht viel bij de ambassadeur van Koeweit, die waarschuwde dat de deportatie van zijn militaire attaché kon leiden tot het einde van Koeweitse investeringen in Turkije. Dat zou veel gevolgen krijgen, voegde hij daaraan toe.

    Alaattin Aktas, een columnist van het financiële dagblad Dünya verbaasde zich over dat laatste. Hij stelde vast dat Koeweit sinds 2008 slechts 1,4 miljard dollar in Turkije heeft geïnvesteerd, wat vrijwel niets is. Het einde daarvan zou de Turkse economie dan ook nauwelijks schade berokkenen. Anders gezegd, een dreigement van niets.

    Toen moest Aktas denken aan de ‘net error and deficit’ sectie op de Turkse betalingsbalans. Met andere woorden, aan de miljarden mysterieuze dollars. Aktas vroeg zich af of de ambassadeur daar naar verwees met zijn dreigement.

    Aktas zal goed weten dat de golfstaten eerder genoemd zijn als herkomst van de anonieme miljarden. Als hij gelijk heeft blijkt dat een ordinair verkeersincident voldoende kan zijn om de Turkse economie te bedreigen. Verder zou hij zo de veronderstelling onderuit halen dat die miljarden afkomstig zijn uit Rusland en Oekraïne.

    De militaire attaché is tot op heden niet Turkije uitgezet. Volgens de ambassade is hij op verlof gegaan met het offerfeest van een paar weken geleden. Wat er daarna met hem is gebeurd is onbekend.

    Verder stelde de econoom David Goldman onlangs dat de miljarden niet uit de ‘developed world’ kunnen komen, omdat de herkomst volgens hem anders via de Bank For International Settlements achterhaald zou kunnen worden. Zelf suggereert hij een herkomst in Saoedi Arabië, en legt daarbij een verband legt met de situatie in Syrië.

    Een ding staat vast: de mysterieuze miljarden blijven waarnemers van de Turkse economie bezighouden. Naar ik begreep zal over deze kwestie binnenkort nog een artikel in een Turkse krant verschijnen. Staat daar belangrijke nieuwe informatie in, dan zal ik daar op wijzen.

    • Peter,
      Wederom klinkklare onzin.
      Wat David Goldman verteld is echt onzin. Niemand weet waar het geld dat op Zwitserse bankrekeningen geparkeerd staat en wereldwijd wordt herbelegd door banken als UBS vandaan komt en wie de eigenaar is.
      Je bent werkelijk te naïef als je denkt dat geldstromen 1- of 2-dimensionaal zijn. Al te vaak worden financiële stromen vele malen ‘herverpakt’, vaak in de vorm van derrivaten of afgeleiden daarvan, of via beleggingsfondsen of hedgefondsen omgeleid voordat ze op de plaats van bestemming aankomen.
      Dit geldt ook voor het geld dat uiteindelijk ergens vandaan in Turkije aankomt. Heel vaak weten de eigenaren van het geld niet eens dat hun geld via een omweg in Turkije staat geparkeerd. Dat wordt geregeld door fondsmanagers en vermogensbeheerders.
      .
      Maar laten we het anders even klein houden: Jij dacht toch niet werkelijk dat de Nederlandse Belastingdienst of welke andere financiële instantie ter wereld dan ook weet hoeveel geld ik persoonlijk vanuit Nederland in Turkije (of vice versa) heb geïnvesteerd?
      De Hazine Mustesarligi wil dat wel graag weten en laat buitenlandse investeerders/ondernemers ieder jaar een enquete formulier daarover invullen. Maar je dacht toch niet werkelijk dat daarin de waarheid uitgesproken wordt? Waarom zou iemand dat doen? Er staat geen straf op een foutieve invulling ervan.
      .
      Ik wil je er verder nog eens op wijzen dat je in je stukje hierboven wederom geen enkel keihard bewijs aanvoert voor waar de ‘zwevende miljarden’ vandaan zouden komen. Suggesties, suggesties en nog eens suggesties. Erdogan zou dit gezegd hebben, de luchtmachtcommandant zou dat gezegd hebben bladibladibla.
      .
      Natuurlijk is de militaire attaché Turkije niet uitgezet. Ondanks dat het Zimbabwaanse ambassadepersoneel een Pow Nieuws verslaggever hadden mishandeld in Den Haag omdat hij hen confronteerde met hun foute parkeergedrag, is al het ambassadepersoneel nog gewoon op zijn post. Weliswaar moest de ambassadeur op het matje komen, maar daar bleef het verder bij.
      Ga nu dus niet net doen of een verkeersincident dat tot een opstootje leidt in de media gelijk leid tot de ondergang van een economie.
      Hier weer een voorbeeld van wat jij graag zou willen, maar dat in de praktijk helemaal niet het geval is. In de verste verten niet.
      .
      Nog eens iets anders:
      Hoe weet jij of de ambassadeur van Koeweit bedoelde wat hij volgens jou bedoelde? Als iemand zegt dat iets ‘serieuze consequenties’ zou kunnen hebben, ga jij er dus gelijk van uit dat hij het 5-voudige belang heeft van wat er aan de oppervlakte zichtbaar is?
      .
      Als ik in hartje Amsterdam ruzie krijg met een groep opgefokte kereltjes, en ik ben zelf alleen, dan ga ik ook heel hard roepen ‘Weten jullie wel wie ik ben?’. Je weet het toch niet, misschien denken ze wel net als jij dat ik veel groter en gevaarlijker ben dan ik er uitzie en rennen ze weg.
      .
      1 woord voor jou op economisch vlak: NAÏEF

  3. Ik maar er de laatste maanden geen gewoonte van om te antwoorden op de reacties van Stratenmaker. Om verschillende redenen. Een daarvan is dat de meeste bezoekers van deze website verstandig genoeg zullen zijn om door zijn intenties en opvattingen heen te kijken. Wanneer hij het te bont maakt is hij zo nu en dan echter aan een periodieke onderhoudsbeurt toe.

    Op een punt moet ik hem gelijk geven, er zijn wellicht nieuwe lezers die mijn eerdere discussie met hem niet gevolgd hebben. Dus daarom volgt hier een korte samenvatting.

    Nadat ik in een artikel had vastgesteld dat het onderwijs in de Turkse provincie achterblijft bij dat in de steden, reageerde Stratenmaker met de stelling dat dom zijn gelukkig maakt. Kennis verzuurd maar, vond hij. Tja, brengt daar maar eens iets tegen in… Ik kwam tot de slotsom dat Stratenmaker erg ‘gelukkig’ moet zijn.

    Interessant is dat AKP-minister van Financiën Mehmet Simsek onlangs een pakket maatregelen in het vooruitzicht stelde om de onderwijskwaliteit over de hele linie te verbeteren. Logisch, want als Turkije in economische zin verder wil groeien is beter onderwijs noodzakelijk. Kennelijk is ‘gelukkig’ zijn voor Simsek minder belangrijk dan de kans tot ontwikkeling. Stratenmaker is zo ver niet. Ik schreef het al in een eerder antwoord op een reactie van hem: hij is erger dan de AKP.

    Toen ik constateerde dat Turkije nog altijd kampt met een nijpend armoede/hongerprobleem schoot Stratenmaker in de ontkenningsmodus. Omdat arme Turken een ‘moestuintje’ hebben. Ja echt, hij schreef het. In eerste instantie fronste ik daar de wenkbrauwen al over, omdat ik me op drie hoog achter in Tarlibasi geen ‘moestuintje’ voor kan stellen. Per slot van rekening beperkt het armoedeprobleem zich zeker niet tot het platteland.

    Aan de andere kant zal ik niet ontkennen dat het in de provincie soms mogelijk is om te overleven van wat de natuur biedt. Ik schrijf echter overleven en niet leven. We hebben het in dat geval over een levensstandaard die meer in de 19e dan in de 21e eeuw past. De bevolking zal daar genoegen mee blijven nemen zolang ze ‘gelukkig’ gehouden wordt. Hopelijk gaat daar het door Simsek aangekondigde onderwijsverbeteringsprogramma daar ook verandering in brengen.

    Na de mijnramp in Soma afgelopen voorjaar sprong Stratenmaker in de bres voor de directie van de mijn. Die verdiende zo weinig dat meer veiligheid er niet af kon. Daarom verdedigde de AKP de directie ook, vond Stratenmaker. Alleen duurde die verdediging niet lang, want een paar weken later stond de regering toe dat de directie vervolgd werd voor criminele nalatigheid. Het moet gezegd dat de AKP als het om ongelukken op werkplaatsen gaat, recentelijk een meer humaan beleid is gaan volgen. Ik heb veel kritiek op die partij, maar sluit mijn ogen niet voor positieve ontwikkelingen.

    Stratenmaker horen we daar niet over. Hij stond met zijn mond vol tanden, omdat zijn geliefde AKP hem in de steek liet. Nogmaals, Stratenmaker is erger dan de AKP. Hij stelt mijn argumenten ondergraven te hebben, maar grappig genoeg hoef ik dat niet eens bij hem te doen. Dat doet de AKP wel.

    Nu hebben we dan de reactie van Stratenmaker op bovenstaand artikel. Hij meent me onderuit te halen door Nederland met Turkije te vergelijken. Er zal best met (zwart) geld van onduidelijke herkomst op Nederlandse beurzen worden gespeculeerd. Wat in Nederland niet gebeurt is het financieren van een handelstekort met kapitaal waarvan niemand weet waar het vandaan komt. Hoeft ook niet, want Nederland heeft geen handelstekort. Het behoort in plaats daarvan tot de landen met het hoogste handelsoverschot in Europa. Dit in tegenstelling tot Turkije, dat na de VS het grootste handelstekort ter wereld heeft. Met dergelijke verschillen raakt dit argument van Stratenmaker, om mijn constatering te bagatelliseren dat Turkije een risico loopt door het financieringstekort met onduidelijk kapitaal te financieren, kant noch wal. Maar dergelijke argumenten zijn we zo langzamerhand van Stratenmaker gewend.

    Tenslotte moet me van het hart dat ik alleen al om persoonlijke redenen zwaar getroffen zou worden door een crisis in Turkije. Alle reden dus om mijn steentje bij te dragen aan het voorkomen daarvan. Mocht er echter toch een crisis ontstaan dan zijn niet degenen verantwoordelijk die gewaarschuwd hebben tegen bestaande risico’s, maar zij die deze waarschuwingen in de wind sloegen.

    Voor Stratenmaker is de Turkse economie geheel stabiel. Alsof de lira sinds vorig jaar niet extra veel van haar waarde kwijtraakte. Alsof er geen stijgende voedselprijzen zijn. Er alsof de enorme schuldenlast geen grote druk op de economie legt. Ach, Stratenmaker zal alles ontkennen wat ik schrijf. Misschien vindt hij zelfs dat de aarde plat is als ik het tegenovergestelde schrijf…

    Twee Nederlandse spreekwoorden waar ik aan moest denken:
    1. Een gewaarschuwd mens telt voor twee.
    2. Hoogmoed komt voor de val.

  4. En daar heb je beste Peter toch nog weer enige energie gestopt in deze querulant. Terecht een scherp antwoord gegeven en dank hiervoor. Daarnaast zullen we zien wat er politiek in TR gaat gebeuren. We staan in de vooravond van geweldige veranderingen betreffende de economische ontwikkelingen van Europa en China. En nogmaals dank voor je resumé.

  5. Peter,
    Zwakkeling.
    Als je zegt niet meer te zullen reageren en discussiëren, laat je dan niet zo kennen als je nu doet. Maar ik wist dat je op een bepaald moment de verleiding niet meer zou kunnen weerstaan.
    Dus in die zin toch weer een overwinning voor mij, want je hebt je uit je tent laten lokken, wat Sam ook fijntjes bevestigd.
    .
    Inhoudelijk klopt er niet veel van je ‘resumé’. Het klopt slechts in die zin, dat je je eigen zienswijze aardig hebt herhaald/samengevat, maar mijn antwoorden op jouw stellingen heb je aardig weten te verdraaien en te ridiculiseren.
    Maar goed, we gaan het hier allemaal niet nog eens overdoen. Wie wil weten wat ik werkelijk schreef is mans genoeg om de bewuste artikelen er zelf even bij te halen en de originele teksten na te lezen.
    .
    Wel nog even reageren op de ‘aanvullende argumenten’ van meneer inzake het onderhavige artikel:
    1: Het geld waarmee op de optiebeurzen wordt belegd / gespeculeerd is niet ‘zwart’. Er is alleen geen register waarin bijgehouden wordt wie welke transacties op die beurzen uitvoert. derhalve is de herkomst anoniem. Net als in Turkije.
    2: Peter wil graag mijn redenering onderuit halen door erop te wijzen dat Nederland geen handelstekort heeft. Alsof dat de situatie dat transacties in het geldcircuit anoniem zijn rechtvaardigt. Er zijn zoveel landen met een handelstekort, waar dit tekort wordt aangezuiverd met geld uit onduidelijke bronnen, ik noem maar eens een onbeduidende economie waar dit massaal gebeurd, bijvoorbeeld de VS.
    3: Dat jij persoonlijk zwaar getroffen zou worden door een Turkse crisis zegt mij niets over je intenties. Jij bent door de jaren heen zódanig verblind geraakt in je haat jegens Erdogan en de AKP, dat jij graag het kind met het badwater weg zou gooien. Jouw motto: ‘Als Erdogan maar verdwijnt, dan maakt het verder niet uit wat er met Turkije en haar bevolking (inclusief ikzelf) gebeurd’.
    Je hebt het zelf niet eens in de gaten, dat is nog het ergste.
    4: Schuldenlast heeft ieder land ter wereld. De relatieve schuldenlast van Turkije ten opzichte van haar BBP is relatief klein. Turkije bevind zich ergens onderin de middenmoot van alle landen. In de lijst van ontwikkelde Westerse landen hangt Turkije zelfs onderin. Die relatieve schuldenlast is in de afgelopen 12 jaar steevast kleiner geworden. In die zin mag geconcludeerd worden dat het Turkse huishoudboekje redelijk op orde is.
    5: De lira is sinds de Gezi-Park rellen, waar jij zo’n fan van bent en waarvan je nog steeds teleurgesteld bent dat ze Turkije niet geheel in de as hebben gelegd, inderdaad aanzienlijk gedevalueerd. Maar sinds een 6-tal maanden is de Lira ten opzichte van zijn belangrijkste counterpart de Euro weer aan het aansterken. En dat ondanks de vele onzekerheden in Turkije, zoals de situatie in Syrië, de Koerdenprotesten etc. Dat zegt meer dan genoeg over het vertrouwen van de financiële markten in de stabiliteit en flexibiliteit van de Turkse economie. En daar kun jij persoonlijk wel het jouwe van denken, maar een welbekende uitspraak in de economie is: ‘de markt heeft altijd gelijk’ (en jij dus niet).
    .
    Terug naar economie les vriend.
    .
    Oh ja, als we al iets van elkaars geschriften zouden vinden, dan is het eerder zo, dat jij zou zeggen dat de aarde plat is als ik zeg dat hij rond is. En niet andersom. Ik zeg immers de dingen die waar zijn, en jij de dingen die niet waar zijn.
    Zelfs hier presteer je het nog om de boel weer om te keren…

    • En dus echt een querulant 🙂 die stratenmaker…!
      En als er iemand iemand haat ben jij dat wel manneke. De negativiteit druipt er telkens vanaf. Je moet wel heel ongelukkig zijn dat je je zo fixeert op Peter en ook nog eens short minded achter de grote leider aan loopt. Overigens wil ik opmerken dat het met jouw Nederlandse euro’s natuurlijk makkelijk oordelen is t.o.v. de kansen die de mensen in TR. node missen. Elitair bovendien.

      • Beste vriend Sam,
        Jij weet helemaal niet waar ik mijn geld verdien, dus mondje dicht. Bovendien niet al te moeilijke woordjes gebruiken, het wordt er niet leesbaarder op en jij niet intelligenter.
        Uiteraard fixeer ik mij op Peter. Hij is de schrijver van het artikel met foutieve inhoud. Dat dient rechtgezet te worden. Wat jij daar verder van vind moet jij weten.

  6. We zijn beroofd!

    Het is dinsdag. Uw werkweek zou vanmiddag eigenlijk moeten eindigen in plaats van pas beginnen. In 1930 schreef de beroemde Britse econoom John Maynard Keynes dat door de technologische vooruitgang wij veel productiever zullen worden. Daardoor zouden we 15 uur per week hoeven te werken om in al onze behoeften te voorzien. 

    Die enorme technologische vooruitgang hebben we inderdaad gezien sinds 1930. De stijging van onze productiviteit ook. Een werknemer nu is doorgaans 50 procent productiever – zo niet meer – dan zijn collega in 1980, laat staan in 1930. En toch is die korte werkweek nooit gekomen. Het aantal gewerkte uren per week daalde inderdaad na 1930 maar sinds begin jaren tachtig is de werkweek in het Westen min of meer stabiel en duurt zo’n 40 uur. Was Keynes naïef? Alles behalve. Hij zag alleen de centrale banken over het hoofd. 

    Technologische vooruitgang en zevenmijlssprongen wat onze productiviteit betreft, hadden alles veel goedkoper moeten maken, zoals vroeger gebeurde toen er géén centrale banken waren. Dát had ons ongekende welvaart én 15-urige werkweek moeten brengen. In de praktijk zijn in Nederland de prijzen sinds 1930 met 1700 procent gestégen! En Nederland behoort wat dat betreft tot de best presterende landen ter wereld. Als de markt de prijzen had bepaald dan waren die dus juist hard gedaald en hadden we ons die 15-urige werkweek kunnen veroorloven. Maar van de overheid, specifiek de centrale banken, móesten de prijzen elk jaar stijgen, ongeacht de technologische vooruitgang en toenemende productiviteit. Daarvoor werd marktwerking uitgeschakeld. 

    De centrale planners, in de gedaante van de centrale banken, bepaalden dat de prijzen moesten stijgen. Waarom? Omdat inflatie dé vriend is van álle overheden. Inflatie is in feite de enige belasting die ingevoerd kan worden zonder dat daarvoor een wet aangenomen moet worden. Politici vinden zo een stiekeme belasting natuurlijk heerlijk, er is geen negatieve publiciteit. Inflatie betekent óók dat de overheden volop geld kunnen lenen om uit te geven omdat ze door de geldontwaarding hun oude schulden kunnen aflossen met geld dat minder waard is. Deflatie, ofwel prijsdalingen, maakt dat juist onmogelijk. Om duizenden miljarden euro’s aan schulden te verzamelen, zijn wij beroofd van onze welvaart en is uw werkweek pas begonnen in plaats van bijna ten einde. Denk daaraan als u weer eens leest dat de centrale banken ons van de ondergang moeten redden.

    Edin Mujagic
     

    • Ik vond deze tekst zonder al te veel taalfouten al niet bij jou passen.
      Maar wat is nu precies de bedoeling? Ga je nu de harde schijf ook al vullen met copy/paste werk van teksten van anderen?
      Overigens klopt de tekst maar gedeeltelijk. Alles is wel degelijk goedkoper geworden, alleen wordt met verkeerde absolute waarden gerekend, zoals guldens en euro’s. Als je dat al doet, dan moet je in euro’s van toen rekenen.
      Ook zou je je eens kunnen afvragen hoeveel uur er moest worden gewerkt voor een kleuren TV in 1975, en hoeveel uur er vandaag de dag voor moet worden gewerkt.

      • Ik heb een leven dus ik zit niet zoals jij dag en nacht achter een pc, om een reactie te plaatsen die geen taalfouten bevat. Als ik een reactie heb dan typ ik het via een smartphone. Mijn advies aan jou beste betweter GET A LIFE!!!

  7. Those who are able to see beyond the shadows and lies of their culture will never be understood let alone believed, by the masses. PLATO

  8. Opmerking van Mehmet Besimoglu van Oyak Yatirim Menkul Degerler A.S., een makelaaronderneming in de kapitaalbranche, over de ‘mystery dollars.’

    “As long as the flow continues, it helps the currency. However, since we do not have any idea on the sustainability of these flows, there is always a risk, which creates volatility.”

    Dat risico, dat is mijn punt.

    • Dat risico bestaat op iedere financiële markt. Wat een sullige opmerking weer van jou, en wat een open deur trapt die Mehmet daar net veel geweld in.
      Je punt is helemaal geen punt. Het hoort bij een gezonde financiële markt, waarin geldstromen onbelemmerd van de ene markt naar de andere markt kunnen stromen.
      Hou dus gewoon op met het citeren van anderen en begin zelf eens na te denken. Het citeren van anderen maakt je verhaal niet geloofwaardiger en jou niet intelligenter.

      • Citeerde stratenmaker maar eens de mening van een gezaghebbende econoom. Zo zou ik graag een mening zien die de bewering onderbouwt dat het de normaalste zaak van de wereld is om een handelstekort te financieren met kapitaal van onduidelijke herkomst. Bijvoorbeeld over de financiering van het trade deficit in de VS, zoals stratenmaker schreef.

          • Ik citeer geen economen. Ik denk zelf na.
            .
            Iemand zei eens:
            ‘Zet 4 economen in 1 kamer, en je krijgt 5 meningen.’
            .
            Kijk liever zelf uit je doppen en doe zelf je rekenwerk in plaats van zoals voor jou gebruikelijk andere onkundigen na te papegaaien.

  9. @ Stratenmaker. Ik verbind aan je weigering om een citaat te noemen maar de conclusie dat je er geen een kan vinden die je stellingen onderbouwt. Terwijl er dus talloze citaten te vinden zijn die je stellingen ondergraven. Als het om de Turkse economie gaat zijn heel veel economen het namelijk erg met elkaar eens. Gek toch, vind je niet? Kortom, alle gezaghebbende economen die ik noem zijn onkundigen en alleen Stratenmaker heeft de wijsheid in pacht. Ik vind dat een zwak betoog. En weet je, ik had niets anders verwacht. Alles bij elkaar opgeteld zeg ik in de taal die Starenmaker begrijpt ‘missie geslaagd’. De stakker staat definitief buiten spel.

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Please enter your comment!
Please enter your name here