Sektarisch geweld in Syrië en Irak neigt tot uitbreiding naar Turkije [COLUMN]

25
3

vluchtSyrie[Door Peter Edel/Istanbul] – In mijn vorige artikel noemde ik de progressieve levitische minderheid in Turkije en beschreef ik de oorsprong daarvan in het sjiisme. Turkije kent echter ook ‘echte’ sjiieten. Ze worden jaafari genoemd, wat verwijst naar de naam van de voor hen belangrijke ‘zesde imam’, Jafaar-i Sadek.

In een vorig jaar verschenen artikel bracht ik de jafaari al eens onder de aandacht. Daar beschreef ik in het kort het verschil tussen het sjiisme en het soennisme, alsmede de tot in het heden voortdurende controverse tussen beide islamitische stromingen.

Iran
De jaafari zijn een kleinere minderheid in Turkije dan de alevieten. Omdat ze vaak met alevieten op een hoop worden gegooid is hun exacte aantal onduidelijk. Er zijn 300 sjiitische moskeeën en mesjids (kleinere gebedsruimten) in Turkije, waarvan 70 in Istanbul. Dat lijkt veel, maar wie weet dat er 85.000 soennitische moskeeën zijn begrijpt de verhouding.

In Turkije kunnen de jafaari zich evenmin als de alevieten op een grote populariteit verheugen onder de soennitische meerderheid. Hun geloof wordt daar vaak als een afwijking van de ‘pure islam’ beschouwd. De revolutie in het sjiitische Iran/Perzië in 1979 maakte het er niet beter op. De jafaari raakten sterk met het land van ayatollahs geassocieerd. Een vervelende associatie, gezien de in het collectieve geheugen van de soennitische Turken opgeslagen oorlogen tussen het Ottomaanse en het Perzische Rijk.

De jafaari worden onterecht met Iran in verband gebracht, want hun etnische achtergrond ligt in Azerbeidzjan. Bovendien hebben ze in religieuze zin affiniteit met de stad Najaf in Irak in plaats van het voor Iraanse sjiieten belangrijke Qom.

Dit wil niet zeggen dat de revolutie in Iran onopgemerkt aan de jafaari voorbijging. Maar dat deed het aan soennieten evenmin. Die gebeurtenis was voor gehele de islam een mijlpaal in de geschiedenis. Niet in de laatste plaats omdat de islam sindsdien een meer politiek gezicht ontwikkelde.

AKP
Toen de Partij voor gerechtigheid en ontwikkeling (AKP) in 2002 aan de macht kwam hoopten de jaafari op verbetering van hun reputatie in Turkije. Die hoop bleef onvervuld. De AKP weigerde hen te erkennen als afzonderlijke islamitische stroming. Voor de partij van premier Erdogan is er maar een islam en dat is de hanefi-traditie van het soennisme.

Zelfs niet tot de hanefi-traditie behorende soennieten worden niet voor vol aangezien door de AKP, dus sjiieten kunnen dat zeker vergeten. Zij mogen zich tot het hanefi-soennisme bekeren, of anders toegeven dat zij tot een religie te behoren die niets met de islam te maken heeft. Daar komt het voor de AKP op neer.

Spionnen
Nadat de AKP een samenwerking was aangegaan met de beweging rond imam Fethullah Gülen, was afkeer van sjiisme en Iran een van de raakvlakken binnen de ontstane alliantie. Indrukken dat de jaafari een vijfde colonne van Iran binnen Turkije werden zo bevestigd.

In 2012 werden in Turkije twaalf spionnen van Iran gearresteerd. Voor Sinan Kilic van de jaafari organisatie Caferi-Der volgden de arrestaties uit infiltratie van de politie door Gülens volgelingen. De jafaari gemeenschap reageerde geschokt en ontkende betrokkenheid, maar kwam eens te meer in een kwaad daglicht te staan; iedere jafaari kreeg het stigma van spionage voor Iran.

Nadat de samenwerking tussen de AKP en de Gülenbeweging verleden jaar op de klippen liep, liet premier Erdogan geen gelegenheid voorbijgaan om Gülens volgelingen verbaal aan te vallen. De jafaari kregen en passant een veeg uit de pan. Tijdens een toespraak zei Erdogan dat Gülens volgelingen ‘nog erger’ zijn dan sjiieten.

Caferi-Der en de sjiitische Unie van wijze mannen reageerden verontwaardigd en herinnerden Erdogan eraan dat een Turkse premier onpartijdig tegenover de verschillende religies in het land dient te staan. Zij vonden het crimineel wanneer een premier een afzonderlijke religie beledigt. Ali Ozunduz, een parlementslid van de oppositievoerende Republikeinse volkspartij (CHP), die de jafaari vertegenwoordigt, zei: ‘Erdogans ongecontroleerde discriminerende, racistische en sektarische benadering bedreigt onze sociale vrede.’

De verdachtmaking van de jafaari ging door. Kort geleden nog zond een mufti in de oostelijke provincie Igdir, waar veel jafaari wonen, een advies over sjiitische imams aan de staatautoriteit voor religie Diyanet. Volgens deze mufti dienen zij door de regering ‘geïnstrueerd’ te worden, omdat ze anders ‘een bedreiging van de nationale eenheid kunnen vormen.’

Brandstichting
Op 13 juni jl. sloegen brandstichters toe in de sjiitische Allahu Akbar moskee in Istanbuls wijk Esenyurt. In de nachtelijke uren drongen onbekenden binnen en staken de bibliotheek van de moskee in brand. Drie weken later was de in dezelfde wijk de eveneens sjiitische Muhammediye moskee doelwit van een brandstichting. Er vielen geen slachtoffers, maar de materiële schade was aanzienlijk. Dat drie Korans werden vernietigd, alsmede een 300-delige hadith collectie, kwam hard aan.

De imam van de Muhammediye moskee zei verdacht bezoek te hebben ontvangen voorafgaand aan de brandstichting. Aanvankelijk werden vragen gesteld, maar daarna werd het taalgebruik beledigend. ‘Je doet aan afgoderij en we zullen er voor zorgen dat je oproep tot het gebed niet meer te horen zal zijn in dit land’, werd de imam te verstaan gegeven. ‘Je bent een sjiiet, je hebt geen recht op leven, we zullen je in brand steken’, kreeg hij verder te horen.

De brandstichting in de sjiitische moskeeën werd door waarnemers als een signaal beschouwd dat de jaafari onder een serieuze dreiging liggen en dat sektarische tegenstellingen in de nabije toekomst tot meer geweld kunnen leiden in Turkije. De imam van de Muhammediye moskee hield de moed erin en sprak, wellicht tegen zijn eigen gevoelens in, tegen dat de incidenten het gevolg waren van sektarische haat. Hij zei over de brand geïnformeerd te zijn door een soennitische buurman, met wie hij een goede band heeft. Zal best, maar soennieten zijn er in Turkije in soorten en maten.

Diyanet
Na de brandstichting ontving de Muhammediye moskee bezoek van Mehmet Görmez, het hoofd van de eerder genoemde staatsautoriteit voor religie Diyanet (waar de op onafhankelijkheid gestelde jafaari overigens niet onder willen vallen). Görmez toonde zich empatisch: ‘We zullen de moskee samen herstellen. We zullen verbrande boeken samen op de best mogelijke manier vervangen en dan samen bidden.’

Görmez herkent de dreiging. Een paar dagen later riep hij de AKP-regering op zich buiten sektarische conflicten te houden en onpartijdig te zijn ten aanzien van sjiitisch-soennitische tegenstellingen. Gezien de laatdunkende uitspraken van Erdogan over niet-soennitische islamitische stromingen (hij noemde een alevitisch gebedshuis een ‘gedrocht’) is het de vraag of Görmez’ oproep veel oplevert. De regering heeft tot nu toe niets ondernomen om ervoor te zorgen dat Turkse sjiieten zich beschermd voelen en Erdogan nam niet eens de moeite om de brandstichting te veroordelen.

Islamitische staat
Voor de brandstichtingen in Istanbul werden geen verdachten aangehouden en de politie lijkt weinig vaart te maken met een onderzoek. Volgens de linkse krant Yurt moeten de verdachten gezocht worden in de richting van de Islamitische Staat (IS), de jihadisten in Irak en Syrië die eerder bekend stonden als ISIS en momenteel het personeel van het Turkse consulaat in het Irakese Mosul in gijzeling houden.

De mensenrechtenorganisatie IHD denkt in dezelfde richting als Yurt. Daar presenteerde men onlangs een rapport waarin een verklaring van een politiechef werd tegengesproken die meende dat de brand toevallig was ontstaan nadat een drugsgebruiker een klok uit de moskee had gestolen. Op basis van getuigenverklaring kwam IHD tot de conclusie dat er wel degelijk een vooropgezet plan aan de brand ten grondslag lag.

Volgens IHD was IS verantwoordelijk voor de brandstichting. Abulbaki Boga, het hoofd van IHD in Istanbul, meende dat aan de aanslag op de jafaari in Esenyurt een ‘politieke boodschap’ is verbonden. IHD bestuurslid Hulusi Zeybel voegde daaraan toe dat de IS zeker actief is in Istanbul.

IS-logo
Voor dat laatste valt veel te zeggen, gezien de winkels en liefdadigheidsinstellingen in Istanbul die de IS als dekmantel gebruikt voor het rekruteren van jongeren voor de strijd in Syrië en Irak tegen sjiieten. Erg geheimzinnig wordt daarbij niet gedaan. Met de IS sympathiserende organisaties maken openlijk gebruik van het logo van die organisatie. Ouders verklaarden dat hun kinderen zo als jihadisten in Syrië of Irak terechtkwamen. Het nieuwskanaal Habertürk berichtte over een vrouw die stenen naar een met de IS in verband gebrachte winkel wierp, waarbij ze ‘geef mijn kind terug’ riep.

Vorige maand begon openbaar aanklager Sadik Bayindir een onderzoek naar het ontvoeren van Turkse consulaatpersoneel in Mosul en 32 vrachtwagenchauffeurs (die ondertussen zijn vrijgelaten) door de IS. Daaruit bleek dat twee leiders van de IS, die dienden in een opleidingskamp van deze schimmige organisatie, de Turkse nationaliteit hebben. Nog een reden dus om aan te nemen dat de IS een vaste basis kent in Turkije.

Of de IS werkelijk verantwoordelijk is voor de brandstichting in de sjiitische moskeeën in Istanbul moet nog bewezen worden. Dat die branden een sektarische achtergrond hebben staat echter zo goed als vast. Een zorgwekkende ontwikkeling, die niet minder beangstigend wordt in combinatie met een regering die vaak de ogen sluit voor misdaden van soennitische extremisten.

Peter Edel/Istanbul

Van Peter Edel verscheen onlangs De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (Uitgeverij EPO, Antwerpen).

Volg Peter Edel op twitter.

25 REACTIES

  1. Edel schrijft:
    ‘Zij mogen zich tot het hanefi-soennisme bekeren, of anders toegeven dat zij tot een religie te behoren die niets met de islam te maken heeft. Daar komt het voor de AKP op neer.’
    Heeft de AKP dat zelf zo gezegd? En wie ben jij dan dat je denkt het woordvoerderschap voor de AKP te mogen voeren en interpretaties vrij naar jouw eigen mening te mogen vertalen en vervolgens in je columns te mogen verwerken alsof het de waarheid zou zijn?
    Je columns worden steeds tendensieuzer vriend Edel.
    Edel schrijft:
    ‘De imam van de Muhammediye moskee zei verdacht bezoek te hebben ontvangen voorafgaand aan de brandstichting.’
    en
    ‘‘Je bent een sjiiet, je hebt geen recht op leven, we zullen je in brand steken’, kreeg hij verder te horen.’
    En wij moeten dat allemaal maar geloven, omdat Edel dat hier schrijft? De imam zelf kan niet eens aangeven wie dat verdachte bezoek dan wel is geweest. Hoe moeten wij dan geloven dat dat bezoek er echt geweest is en dat alles wat hij beweerd ook gezegd is?
    Heb jij daar wel goed onderzoek naar verricht Edel? Of gaat het jou er alleen maar om iedere week een ‘column’ te publiceren met allemaal ongeverifiëerde crap om de aandacht op je mislukte journalistieke carrière in de lucht te houden?
    Zelfs wanneer de imam zelf zegt: ‘Ik ben over de brand geïnformeerd door een soennitische buurman, met wie ik een goede band heb’ kun jij het niet laten om je eigen verdachtmakingen jegens soennieten er achter te voegen in de vorm van: ‘Zal best, maar soennieten zijn er in Turkije in soorten en maten’.
    Dat laatste zul je niet zeggen over de jaafaari, terwijl dat net zo goed waar is.
    Hier een typisch voorbeeld van het meten met 2 maten door jou, om het verhaal zo’n wending te geven dat het precies in jouw eigen straatje past. En dit soort specifieke eenzijdige nuancerinkjes halen alle objectiviteit uit je artikelen, maken jou tot een slecht mens met een dubbele agenda en een waardeloze journalist bovendien.
    Edel schrijft:
    ‘Görmez herkent de dreiging. Een paar dagen later riep hij de AKP-regering op zich buiten sektarische conflicten te houden en onpartijdig te zijn ten aanzien van sjiitisch-soennitische tegenstellingen.’
    Dat vind jij vast zeer EDELmoedig van Görmez, nietwaar? Maar zelf gooi je in je columns maar al te graag olie op het vuur en rui je de boel op, in de hoop dat de sjiieten gesteund door lui zoals jij de straat op zullen gaan en de rust in Turkije zullen gaan ondermijnen.
    Ik begin je er zoetjesaan toch van te verdenken dat jij een bepaald belang erbij hebt als het onrustig is in Turkije, en dat is niet alleen journalistieke sensatielust heb ik het vermoeden.
    Edel schrijft:
    ‘Op basis van getuigenverklaring kwam IHD tot de conclusie dat er wel degelijk een vooropgezet plan aan de brand ten grondslag lag.’
    Waarom worden die getuigenverklaringen niet overhandigd aan de autoriteit die erover gaat, de politie? Wie waren die getuigen? Is wel uitgezocht of die betrouwbaar zijn? Hoe weten we dat het niet gewoon een stel vrienden uit de IHD-kliek is? Je verwijst naar de linkse krant Yurt. Je bronnen zijn weer erg betrouwbaar.
    Waarom stel ik deze vragen eigenlijk allemaal, terwijl jij als journalist jezelf deze vragen hoort af te vragen alvorens je het publiceert.
    En helemaal aan het einde van het artikel schrijft Edel zelf:
    ‘Of de IS werkelijk verantwoordelijk is voor de brandstichting in de sjiitische moskeeën in Istanbul moet nog bewezen worden.’
    Waarmee hij zelf toch eigenlijk ook wel inziet dat hij een heel stuk van 5 A4-tjes heeft geschreven, waarvan de gehele tendensieuze inhoud toch eigenlijk nog eerst bewezen moet gaan worden…
    Mag ik dan vragen waarom je je mening dan al gevormd hebt over iets wat niet bewezen is? En wat je belang is om deze suggestieve persoonlijke mening hier prematuur voor te leggen?
    Beste vriend Edel, ik weet dat je hoopt dat het in Turkije een puinhoop zal worden, maakt niet uit wát de oorzaak is, áls het maar een puinhoop wordt. Maar ik zal je uit de droom helpen: Zolang deze regering hier zit en doet wat ze doet zoals ze het doet, dan zal er in Turkije orde, rust en vrede zijn. Welke oorlog dan ook, zal ophouden bij de Turkse grens, en geen meter daarbinnen.
    Droom jij maar lekker verder van onrust en het uit elkaar vallen van de Turkse Republiek.
    Misschien wordt het tijd om jouw tendensieuze artikelen actief bij de Turkse autoriteiten onder de aandacht te gaan brengen en te wijzen op het gevaar dat ervan uitgaat jegens de eenheid van de Turkse Republiek.

    • Dit soort opmerkingen werd ook ten tijde van de bezetting geuit. Oei wat een foute eikel is der Adolf Strassenmacher!!

  2. Agzina saglik Mr. Stratenmaker. Peter eden is inmixdels goed voorzpelbaar. Altijd negatief en altijd mierenneuken , alz hij ook maar geringste iets kan vinden als onderwerp, daaf s hrijft hij dan natuurlijk een hele poeha over Turkije. Weetje wat ik niet begrijp van Peter Edel, wat doet bjj nog in Turkije als Turkije zo slecht is?

    • Dat zullen we nog wel eens zien wie hier een lozer is. De echte lozers zitten terecht in Turkse gevangenissen wegens het in gevaar brengen van de staatsveiligheid. En daar kan er best nog wel eentje tussen gepropt worden.
      Maar ach, het zal jou worst zijn, toch Izmir, dat een Hollander Turken tegen elkaar loopt op te ruien en onrust probeert te zaaien.
      Hayvan herif! Oyle bir durumda olen veya yaralanan ikimizin de vatandaslarimiz. Sen kimi savunuyorsun burda? Hain!

  3. Overigens ook nog even een compliment uitdelen aan de webmaster van deze site.
    Ik kom er zojuist achter dat men op de website van Joop! kritische reacties op de columns van Edel (dat bedoelde ik dus met goedkoop kopieer- en plakwerk van Edel op weet ik hoeveel andere websites) eenvoudigweg niet plaatst.
    Alleen de reacties die zich aansluiten bij de standpunten van Edel worden daar gepubliceerd.
    Daardoor lijkt het net alsof iedereen het met Edel eens is.
    Nu begrijp ik ook waarom Edel zo gepikeerd is door mijn kritiek, waar hij niet mee om kan gaan; dat is hij namelijk helemaal niet gewend op de andere websites waar hij dezelfde gekopieerde stukken publiceert. Vandaar ook denk ik, dat Edel altijd zo (onterecht) overtuigd is van zijn gelijk, omdat de redactie van Joop! de tegengeluiden weg filtert.

  4. Stratenmaker hou je bij je leest en ga stratenmaken! Mensen zoals jij zijn het probleem in Turkije : onderontwikkelde idioten die in 1 keer het licht hebben gezien en denken dat ze verstand van politiek hebben.. en massaal op een menselijke afgod stemmen de Dief van Istanbul Tayip

    • Beste Bliksemschichtje,
      Ik begrijp maar al te goed, dat jouw grootste wens is dat ik en mijn gelijkgestemden zich niet met politiek zullen bemoeien, zoals we dat voor 2002 amper hebben kunnen doen. De macht werd immers met behulp van de legerhonden in handen van jullie kleine groepje decadente nep-Turken gehouden.
      Maar helaas voor jou vrind, the shit is out of the horse and you’re not gonna get it back in. Als Tayyip van jou gestolen heeft – en dan heb ik het niet over geld, maar over politieke macht die hij jou afnam – dan is hij mijn eeuwige vriend en krijgt hij mijn stem en steun. En dat is een meerderheid in Turkije met mij eens gelukkig, en dat blijft zo.
      In plaats van mij te vertellen dat ik me bij mijn vakgebied moet houden, kun jijzelf beter op zoek gaan naar een nieuwe baan, want in de politiek is er voor jou geen plaats meer, kara simsegim benim!

  5. STRATENMAKER GA ZO DOOR!!!!

    Ik geniet elke keer weer met jou commentaar!
    JIJ verteld in ieder geval de WAARHEID!!

        • Is niet nodig. Onder Erdogan gaat het IEDEREEN Goed, en heeft iedereen zijn eigen vrouw (met 3 kinderen) en belangrijker, iedereen heeft zijn eigen salaris.
          En het mooiste is nog: Het gaat nog veel beter worden de komende 12 jaar onder toekomstige AKP-regeringen.

          • Ja maar dat weten ze hier ook wel! Niet de slaven, maar de slavendrijvers beseffen maar al te goed dat het schaapjes volk hier te dom is om hetgeen wat de omgeving illustreert te doorzien.. Het is ze ontgaan dat de media de onderdrukte als onderdrukker kan weergeven en viva versa.. Vandaar zijn ze ook heel hard hun best aan het doen om de werkelijke beeld van Turkije niet te tonen..

            Turkije is een land met min. 70milj. Inwoners waarvan de grootste deel jong is.. Er is nog genoeg plaats en van vergrijzing is geen sprake..
            ..
            Nederland daarentegen.. De ouderen worden ouder en de jongeren die ouder worden nemen geen kinderen omdat ze het niet kunnen betalen.. Dus ik betaal voor de ouderen & wie betaald er straks voor mij? OK, klopt! Ook dat is sinds kort geregeld.. U moet zich voorbereiden op uw oude dag.. Hmm…

            Dus ze knijpen je fijn, en de darmen die uit je anus bengelen mag je houden.. Ze verkrachten je darmen maar omdat die niet in je lichaam zit is er geen sprake van verkrachting.. ‘Nee’ oordeelt de Nederlands rechter, ‘u lokt het zelf uit door met je billen te schudden’..

  6. Edel wanneer het nu Economisch goed gaat met Turkije schrijf je negatief over Turkije,,, Turkije gaat de goeie kant op,, een van de snelst opkomende Economie van de Wereld,, Leger wordt steeds sterker,,, Infrastructuur gaat alleen maar beter ,,, Met de Akp partij voert Turkije een razendsnel een stijgend koers en tuurlijk heb je hier en daar wat problemen en dingen die beter kunnen netzoals nederland en andere landen,,,

    • Na de vergelijking 300 tegen 80000 ben ik gestopt met lezen.. Waarom?? Ik zal het proberen uit te leggen..
      ………………………….
      Hypocrietische redenaties zitten geworteld in de opvoeding van de westerse gemeenschap. Zo vinden ze de vergelijking 300 tegen 80.000 in Turkije niet kunnen maar indien het hun eigen land betreft redeneert men, “bevalt het je niet, oprotten naar je eigen land”
      ………………………….
      Wat ook opvallend is, je hoort men haast niet betreft de Gazastrook & men keurt het goed dat een hele bevolking word afgeslacht omdat een enkeling anders redeneert. Zodoende kan ik niet anders concluderen dat Hitler geen dictator, maar een ware leider is die zijn bevolking probeerde te beschermen met de toen niet geslaagde missie “beschermend schild”..
      ……………………………
      Wat me het meeste pijn doet! Er zijn leiders afgezet, onschuldige mensen vermoord, oorlogen verklaard & verdragen gesloten om de tirannie te stoppen.. Helaas telt dat niet voor de joden. Immers is het zo dat een dier te onwaardig is om een jood te dienen dus heeft god een dier geschapen die de joden wel mochten dienen. Geschreven staat

      • Nog nie klaar.. Geschreven staat ook dat een jood niet mag rouwen of houden van de dieren die voor hun zijn geschapen. M.a.w. Wat een aap is voor ons, dat zijn de niet-joden voor een jood… Tenminste volgens de richtlijnen van de Tora…
        ….
        Als ik persoonlijk mag kiezen dan kies ik voor optie A., Koran.. Een leven wat door Hem is gegeven zal door Hem worden genomen. Zoals je zelf behandeld wil worden, behandel zo dus ook de ander..

        Zoals ik al eerder aangaf.. Hypocriet tot in zijn ziel!

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Please enter your comment!
Please enter your name here