Turkije, de dorpen en de steden [COLUMN]

48
9

aka party rally 2014 yenikapi 4_2De sociaal-economische achtergrond van de AKP-stemmers
[Door Peter Edel/Istanbul] – De lager gesitueerde groepen op en van het Turkse platteland stemmen overwegend op de regerende Gerechtigsheids- en Ontwikkelingspartij (AKP). De voorkeur van de middenklasse en de economische elite gaat doorgaans uit naar de Republikeinse Volkspartij (CHP). Omdat de AKP een rechtse partij is en de CHP gematigd links heet te zijn, komt dat tegenstrijdig over. De verklaring ligt ver terug in de Turkse geschiedenis besloten.

Ontwikkelingsvoorsprong
Turkije kan op verschillende manieren onderverdeeld worden. In etnische zin is er het onderscheid tussen etnische Turken en Koerden. Daarnaast is er de onderverdeling tussen de seculiere grote steden en het conservatief religieuze platteland – al ligt de grens daartussen door urbanisatie niet echt scherp.

In het Ottomaanse Rijk werd in termen van moslims en niet-moslims gedacht, waardoor etnische verschillen irrelevant waren. Een verschil tussen de steden en het platteland bestond daarentegen toen al.

Bestuur en handel waren veelal in handen van Armeniërs, Grieken en Joden. Mede door hun invloed ontstond in de steden een ontwikkelingsvoorsprong ten opzichte van de hoofdzakelijk agrarische provincie. Dit was de situatie toen Mustafa Kemal Atatürk in 1923 de Turkse Republiek stichtte.

De kemalisten waren verbijsterd over het contrast tussen de steden en de dorpen. In zijn boek Yaban (vreemdeling) beschreef Yakup Kadri Karaosmanoglu in 1932 de observaties van een kemalistische soldaat die tijdens de onafhankelijksheidsoorlog in 1919 gewond raakte en verzorgd werd door dorpelingen:

‘Naarmate de dagen voorbijgaan begrijp ik dat de verlichte Turk in deze wijdse en verlaten wereld die hij zijn Turkse land noemt, erg eenzaam is. Bestaat er in ieder land zo’n diepe kloof tussen de geletterde klasse en dorpelingen? Ik weet het niet, maar een kind van Istanbul en een Anatolische landwerker verschillen meer van elkaar dan een Engelsman uit Londen en een Indiër uit Punjab.’

Dorpsinstituten en volkshuizen
De kemalisten lanceerden een campagne om de bevolking te ontwikkelen. Atatürks secularisme was daar een onverbrekelijk onderdeel van. Niet om de Turken tot ongelovigen te transformeren. Evenmin wilde hij de islam veranderen. Wel streefde hij naar een scheiding tussen het geloof en het openbare leven, om te voorkomen dat de verouderde structuren van het Ottomaanse Rijk de modernisering van Turkije tegenhielden.

De grote steden, de Egeïsche kust en delen van het Zwarte Zeegebied gingen snel mee in Atatürks streven, maar verder werd op het Anatolische schiereiland vaak vastgehouden aan het Ottomaanse conservatisme. Om de bevolking daar in de modernisering te laten participeren, en om het verschil tussen de steden en de dorpen te verkleinen, werden de ‘dorpsinstituten’opgericht. Leraren werden hier opgeleid om de 40.000 Turkse dorpen van een school te voorzien. Dat was hard nodig, want destijds hadden maar 5000 dorpen een school, waardoor analfabetisme vrijwel algemeen was. Daarnaast richtten de dorpsinstituten zich op innovatie van landbouwtechniek. De dorpen kregen ook ‘volkshuizen’, waar de Turken hun horizon in cultureel opzicht konden verbreden.

Er bestaan tal van redenen tot kritiek op het kemalisme, maar de dorpsinstituten waren erg succesvol. De Nederlandse Turkoloog Erik Jan Zürcher bevestigt dat in zijn standaardwerk Turkey, a modern history. Toch was lang niet iedereen blij met de dorpsinstituten. Conservatieve moslims waren van afschuw vervuld over het gemengde onderwijs dat er plaatsvond, waardoor zij hun dochters thuishielden. Dat er linkse boeken in de bibliotheken van de dorpsinstituten stonden kon evenmin op ieders instemming rekening. Dorpshoofden waren niet ingenomen met de komst van leraren die de dorpelingen een opleiding boden. Ontwikkleing was voor hen een bedreiging.

Nadat Turkije in 1945 een meerpartijenstelsel had gekregen, bleef de door Atatürk opgerichte CHP aanvankelijk nog aan de macht, maar de druk op de dorpsinstituten nam toe. Door grootgrondbezitters gesteunde aanhangers van Adnan Menderes’ Democratische Partij (DP) ondernamen er gewelddadige aanvallen tegen, met als argument was dat de dorpsinstituten communistische propaganda verspreidden. Aan het wezenlijke verschil tussen kemalisme en communisme werd voor het gemak voorbijgegaan. Voor conservatieve Turken staat secularisme nu eenmaal snel gelijk aan communisme. Dat is nog altijd zo.

Menderes
De CHP vreesde voor haar toekomst en trachtte de oppositie tegemoet te komen door de dorpsinstituten om te vormen tot reguliere scholen. Het was tevergeefs, want in 1950 won de DP de verkiezingen en had de CHP het nakijken. Met meer accent op religie brak Menderes deels met Atatürks secularisme. Zijn op privatisering gerichte economische beleid was strijdig met het kemalistische principe over een centraal geleide economie.

Afkomstig als hij was uit het provinciale Kocarli, lag Menderes’ hart zeker op het platteland. Dat hij uit een familie van grootgrondbezitters kwam verloochende zich evenmin. Menderes gebruikte Amerikaanse subsidies om de agrarische sector te stimuleren, wat tot grotere productiviteit leidde. Vooral agrarische ondernemers profiteerden hiervan. De landarbeiders gingen er ook op vooruit, maar minder. Dat de massale trek naar de grote steden om economische redenen onder Menderes begon, zegt genoeg.

In 1954 zette Menderes een definitieve streep door de dorpsinstituten, waarmee een einde kwam aan de ontwikkeling van de dorpen die er vanuit ging. Buitenlandse ontwikkelingsdeskundigen betreurden dat. De volkshuizen hielden op te bestaan toen de DP beslag legde op de bezittingen van de CHP.

Hoewel deze maatregelen niet in het voordeel waren van de conservatieve dorpelingen bleven zij Menderes steunen. Toen zijn beleid tot economische chaos leidde en in de grote steden geprotesteerd werd, hielden zij zich in ieder geval afzijdig. Voor de militairen, die zich als schatbewaarders van Atatürks gedachtegoed opstelden, was de maat echter vol, met de staatsgreep van 1960 en de doodstraf voor Menderes als gevolg.

Hoewel de militairen de kemalistische waarden in ere wilden herstellen, werden de dorpsinstituten niet heropgericht. Later kwam het wel tot een opleving van de volkshuizen, al was dat toen niet meer onder auspiciën van de regering. De mentaliteit van eenheid en solidariteit die aan dorpsinstituten ten grondslag lag maakte bij de kemalisten plaats voor een neerbuigende opstelling met veel autoritaire trekken ten opzichte van de provincie. De introductie van vrije verkiezingen maakte Turkije democratischer, maar socialer werd het er niet door.

Neoliberalisme
Door islamitisch getinte regeringen, zoals die van Turgut Özal en zijn Moederlandpartij (ANAP) werd voortgeborduurd op het door Menderes begonnen beleid, met nadruk op de ontwikkeling van de ondernemerselite in de provincie en veel minder op die van de arbeiders aldaar.

Het bleef het oude liedje van het neoliberalisme, waarin een stimulans van het bedrijsfleven tot een algemene verhoging van de levensstandaard zou leiden. De AKP zong vanaf 2002 hetzelfde liedje. Dat de AKP verder kon gaan met de liberalisering van de economie dan Menderes en Özal kwam omdat hij korte metten maakte met de seculiere overheersing van de staat.

Zonder die hindernis kon premier Erdogan een einde maken aan het verbod op de hoofddoek in openbare ruimten, wat door conservatieve Turken als een grote verdienste werd beleefd. Door de seculiere machtsfactor uit de staat te verdrijven lag daarnaast de weg vrij om veel staatsondernemingen te privatiseren.

Het zat de AKP mee. Na de 9/11 aanslagen kwam Turkije in een voordelige positie, als een van de weinige islamitische landen waar westerse investeerders in vertrouwden. De ‘moderne islam’ van de AKP zou later door de mand vallen, maar leek toen nog het redelijke alternatief. Er was een periode aangebroken waarin veel buitenlands geld naar ‘emerging economies’ als Turkije begon te vloeien. De optelsom daarvan met het programma dat Turkije al onder een eerdere regering met het IMF was overeengekomen, leidde tot een stormachtige groei van de economie.

Vooruitgang
Zoals onder Menderes en Özal gingen ondernemers er het meest op vooruit; vooral de ondernemers die goede banden hadden met overheidskringen. Dit wil niet zeggen dat de lagere gesitueerde groepen niet meeprofiteerden. De pensioenregelingen en de gezondheidszorg verbeterden (al laat de situatie in staatsziekenhuizen vaak nog veel te wensen over). Verder werd het inflatiespook gedwongen en stegen de inkomens. Geheel in lijn met de IMF-richtlijnen niet meer dan een beetje, maar het was een verschil na decennia van opeenvolgende crisissen en torenhoge inflatie.

Door de factoren die de AKP de wind in de rug gaven, was het meer onder Erdogan dan dankzij Erdogan (omgekeerd bevond de oorzaak van de economische dip van vorig jaar zich vooral in de VS). Dat de economie vaak meer bepaald wordt door internationale ontwikkelingen dan door politici, ging aan menigeen echter voorbij en Erdogan kreeg de pluim in de hoed gestoken.

Omdat de vooruitgang veelal niet meer dan marginaal was, bleef de armoede steken. Cijfers van vakbonden tonen dat aan. Bovendien bleef het verschil tussen de steden en de dorpen. De aanhoudende groei van de grote steden als gevolg van urbanisatie getuigt daarvan. Dat Erdogan niets werd aangerekend komt niet alleen omdat zijn conservatisme tot de verbeelding sprak bij de stemmers in de provincie, maar vooral ook omdat hij de economische groei aan de nationalistische emotie verbond.

In Turkije is nationalisme een verdovend middel dat een plezierige roes veroorzaakt, zeker in combinatie met religie. Eenmaal verslaafd wil een publiek dat hier vatbaar voor is alleen maar meer en wordt aan rationele overwegingen voorbijgegaan.

Met andere woorden: door in te spelen op de nationale trots kon Erdogan een geringe verbetering als een enorme vooruitgang laten beleven door zijn aanhang. Hoop en beloften over een betere toekomst deden de rest. De beloning die de AKP bij de stembus kreeg van de Turken in en uit de provincie, wordt hiermee voor een belangrijk deel verklaard. De heldenstatus van Erdogan eveneens.

Onderwijsproblemen
De oorzaken van de achterstand in de Anatolische dorpen liggen voor een deel verankerd in het conservatief religieuze leven. Grote gezinnen zijn de norm en leiden tot een cirkel. Er moeten meer monden gevoed worden, maar tegelijkertijd zijn veel (werkende) kinderen noodzakelijk om in het levensonderhoud van het gezin te kunnen voorzien. Omdat jongeren vroeg gaan werken is de kans dat zij kunnen studeren bovendien minimaal, wat dan weer bijdraagt aan de structurele economische achterstand.

Erdogan gooit olie op dit vuur door aan te dringen op grote gezinnen. Met vergrijzing als argument, al heeft Turkije vergeleken met West-Europa een erg jonge bevolking. De premier gaat zelfs zo ver zijn landgenoten te verketteren die het bij een of twee kinderen houden.

Wanneer kinderen in de Anatolische dorpen wel de kans krijgen om door te leren raken zij geconfronteerd met de bedroevende kwaliteit van het onderwijs in Turkije. Neem de kennis van de Engelse taal op middelbare scholen. Die ligt lager dan in taalgebieden zonder het Latijnse schrift, zoals Somalië en Ethiopië. En dat terwijl het Turkse publiek wel degelijk weet hoe belangrijk het is om Engels te kunnen spreken.

Turkse universiteiten halen het West-Europese niveau niet. De universiteiten die daar het dichtst bij in de buurt komen bevinden zich in Istanbul en Ankara. Zeker, de universiteiten zijn de laatste tien jaar als paddenstoelen uit de grond gesprongen in Turkije, waardoor ook de kleinere steden er vaak een of meerdere hebben. Meer dan veredelde middelbare scholen zijn het doorgaans echter niet. Het laat zich daardoor raden dat het middelbaar onderwijs in de provincie eveneens achterblijft vergeleken met dat in de grote steden.

Onderwijswet
Toen de AKP de seculiere elementen uit de staat verwijderde, raakte de partij geconfronteerd met een gebrek aan intellectueel kader. Het was een direct gevolg van het gebrekkige onderwijs, wat geaccentueerd werd door de wortels van de partij in de provincie.

Erdogan was gedwongen zijn toevlucht te nemen tot imam Fethullah Gülen, wiens scholen het beter doen. Voor Gülen staat goed onderwijs echter niet op zich, want de hoger opgeleide elite die daar het resultaat van is vormt de basis van zijn streven naar macht en invloed. Erdogan haalde aldus een machtsfactor binnen de staat die uiteindelijk zijn grootste vijand zou worden.

De AKP kon het betere onderwijs op de Gülenscholen niet de loef afsteken. Het onderwijs veranderde weliswaar onder Erdogans partij, maar die verandering bracht geen verbetering. In 2012 werd een wet ingevoerd die de leerplicht uitbreidde van acht tot twaalf jaar. Leek een stap in de goede richting, maar er zat een addertje onder het gras met de clausule dat kinderen na vier jaar school ook thuis onderwijs mochten volgen. Volgens critici werkt dit kinderarbeid en gedwongen huwelijken van jonge meisjes in de hand. De nieuwe onderwijswet was vooral een handreiking aan de conservatieve gemeenschap in de provincie, waar onderwijs voor meisjes geen hoge prioriteit heeft en zij vaak thuis worden gehouden.

Juist vanwege dat laatste valt op dat de conservatieve elite haar dochters wel laat studeren. Zo volgde Erdogans dochter een studie aan een Amerikaanse universiteit. Volgens de premier omdat ze daar een hoofddoek kon dragen, toen dat in Turkije nog niet mocht. De betere kwaliteit van de Amerikaanse universiteiten zal daarbij zeker als bijkomend voordeel zijn ervaren. Vast staat dat veel welgestelde Turken hun kinderen om die reden naar de VS sturen.

De nieuwe onderwijswet bood meer ruimte voor religie, met extra lessen over de islam. Daarmee werd teruggekeerd naar de situatie van voor 1997, het jaar waarin de militairen de islamistische premier Erbakan tot ontslag dwongen en een campagne begonnen om religieuze invloed uit de samenleving – en daarmee het onderwijs – te weren.

Met een verbetering van de economische omstandigheden van de Anatolische massa had de nieuwe onderwijswet in ieder geval niets te maken. Naar de sociale mentaliteit achter de dorpsinstituten van de kemalisten is het dan ook vergeefs zoeken. Hoeveel verder was Turkije nu geweest als in de jaren vijftig geen einde aan dit initiatief was gekomen? Het zou te eenvoudig zijn om alleen de AKP en haar islamistisch neoliberale voorgangers te verwijten dat het anders liep. Zoals eerder aangegeven verloor ook het kemalistische blok de ontwikkeling van de dorpen uit het oog.

De elitaire CHP
De door Atatürk opgerichte CHP mag zich dan links noemen, maar werd vooral een partij voor de middenklasse en de economische elite. Daardoor is de partij niet meer in staat de lager gesitueerde groepen te bereiken, wat tot uiting kwam bij de lokale verkiezingen op 30 maart. De rechtse AKP slaagt er wel in dat bevolkingsdeel voor zich te winnen, al is het dan meer met nationalistische en religieuze retoriek dan door een realistische vooruitgang in sociaal economische zin.

Wil de CHP hier iets tegenover plaatsen dan zal zij terug moeten keren naar de mentaliteit van sociale eenheid en solidariteit die tot 1950 uitging van de dorpsinstituten. Dit valt moeilijk vanuit de oppositiebanken te bewerkstelligen, maar nog belangrijker is dat de wil lijkt te ontbreken.

Zoals eerder aangegeven maakte de aanvankelijk sociale mentaliteit van de CHP sinds de jaren vijftig geleidelijk aan plaats voor een laatdunkende blik naar de bevolking in de provincie. Premier Bülent Ecevit probeerde de CHP begin jaren zeventig een meer socialistisch gezicht te geven, maar voor zover hij daarbij meer aandacht aan de dorpen wilde schenken, kwam hij daar niet aan toe door de invasie van Cyprus in 1974.

Sindsdien is de CHP alleen maar verder gegaan in de richting van een partij voor de elite. Een mentaliteitsprobleem is het gevolg. Dat de AKP-stemmers in Anatolië door de CHP-achterban beschouwd worden als ‘schapen’ mag gezien hun volgzame karakter richting Erdogan misschien dan verklaarbaar zijn, maar constructief is het verre van. De verkiezingsuitslag op 30 maart bevestigde dat dergelijke zwaktes van de CHP de kracht van de AKP zijn. Het was dan ook niet zo zeer de AKP die won, als wel de CHP die verloor.

Peter Edel/Istanbul

Van Peter Edel verscheen onlangs De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (Uitgeverij EPO, Antwerpen).

Volg Peter Edel op twitter.

48 REACTIES

  1. Goedemorgen van u?t Alanya
    En weer heb je RECHT Peter me complimenten ga zo door hier zien ze alleen de Zon en niet de Regen

  2. en nu geeft deze zionist de schuld aan dorpen die massaal op de Akp hebben gestemd. wat een onnozele figuur ben jij peter. toen westerlingen Turkije binnen wilden dringen in canakale, waren het de dorpelingen die de westerlingen tegenhielden. een Turk is een Turk waar die ook woont of ie nou geschoold is of niet. jij als westerse zionisten aanhanger zal dit nooit begrijpen.

    • Kamil je mist iets, de dorpelingen worden in dit stukje tekst juist niet bekritiseerd.
      Dankzij het beleid van voormalige regeringen en nu ook de akp is het platteland onderontwikkeld gebleven. En dat alles uit eigenbelang. De dorpelingen zijn slechts de slachtoffers.

  3. Beste akp ers niet te veel energie steken in deze rotzooi!!de beste man zegt hier eigenlijk dat erdogan een goede politicus is als jullie goed hebben gelezen!!want een goede politicus zet al zijn troeven in om stemmen te winnen!!!erdogan en akp forever!i love you all akp ers

  4. Geachte heer Edel,

    U heeft veel werk gestoken in dit stuk, waarvoor mijn complimenten.
    Niet met al uw inzichten ben ik het eens, maar het is in ieder geval een goede voorzet tot uitwisseling van inzichten.

    Ik wil ingaan op het deel na ‘Neoliberalisme’.
    Daarin bagatelliseerd u de werkelijke vooruitgang onder de AKP. U schrijft dat hoofdzakelijk toe aan ’toevallige omstandigheden’ die plaatsvonden voor en tijdens de beginperiode van de AKP.
    Ik ben van mening dat u te makkelijk voorbijgaat aan het feit dat de AKP wel degelijk heeft bijgedragen aan het versnellen van het vliegwieleffect door goed in te spelen op de omstandigheden op het wereldtoneel.
    De AKP had net zo goed heel anders kunnen reageren, waardoor we nu in heel andere wellicht veel geïsoleerdere omstandigheden zouden hebben gezeten, met als gevolg dat we niet zouden kunnen hebben profiteren van de geldstroom naar de emerging markets. De AKP heeft bijvoorbeeld in de jaren 2005-2007 vele wetten aangepast die buitenlands particulier bezit van Turkse roerende en onroerende zaken mogelijk maakte. Dat heeft gezorgd voor extra instroom van buitenlands kapitaal.
    U bent in veel van uw artikelen van mening dat de AKP een toch nogal – ik schrijf het even charcherend – ‘achterlijke’ politiek voert die alleen gericht zou zijn op het laaggeletterde schaapvolk, maar instroom van buitenlands kapitaal is goed voor alles en iedereen in turkije.
    Natuurlijk zal het geld in eerste instantie terecht komen bij mensen die met geld werken, dus de financiële instituten en haar werknemers en gerelateerde sectoren in de grote steden, evenals de agrarische elite. Maar iedere werknemer weet ‘als het goed gaat met de baas, gaat het goed met mij’. De financiële middelen zakken daarom uiteindelijk vanzelf door tot de lagere regionen van de maatschappij, al heeft dat tijd nodig. En dit bewijst zich ook echt de afgelopen 4-5 jaar.

    Verder getuigt het toch van een staaltje politieke stuurmanskunst, dat een islamistische partij als de AKP hele hordes Turken aanspreekt en aan blijft spreken, tegelijkertijd Turkije de toenadering tot de EU niet ernstig beschadigd en de handel met de EU uitermate goed faciliteert en als kers op de taart ervoor zorgde dat Turkije bijna ongeschonden door de financiële crisis van 2007-2009 is gevaren, terwijl de gehele verdere westerse wereld in het ravijn stortte en daar eigenlijk nog steeds ligt te spartelen.

    Ik ben het zeker met u eens dat bij het aantreden van de AKP in 2001 er gunstige omstandigheden waren (9/11 en de grote hervormingen onder superminister Dervis/IMF), waardoor het haast niet mis kon gaan met Turkije in die jaren.
    Echter had de AKP met gemak alle opgebouwde kredieten kunnen verkwanselen in de daarop volgende 6 jaren, waardoor Turkije keihard mee had kunnen vallen in het ravijn. Maar omdat de AKP – zoals ik eerder aangaf – het vliegwiel op de juiste manier nóg meer snelheid had gegeven kwam Turkije de crisis door. En dat gegeven mag toch geheel en al op het conto van de AKP regering worden geschreven.

    Ik vind dit een essentieel verschil ten opzichte van alle voorgaande regeringen, inclusief die van de door mij zeer gerespecteerde Turgut Özal, en een enorme vooruitgang en opwaardering in de Turkse politiek. Dit heeft mij als Turk voor het eerst in mijn leven serieus vertrouwen gegeven in de lange toekomst voor Turkije.
    Alleen al het feit dat de huidige regering plannen ontwikkeld, waarbij de eerste horizon op 2023 ligt, en er ook plannen worden gemaakt voor de periode daarna tot 2035 mag werkelijk uniek worden genoemd in de Turkse geschiedenis.
    Voorheen probeerden regeringen simpelweg de 4 jaar dat zij aan de macht waren door te komen en gedurende die periode zoveel mogelijk politieke en finaciële troffees binnen te halen. Deze consequente korte termijn politiek was de hoofdoorzaak dat buitenlandse partijen geen geld in Turkije durfden te investeren. Ik als (Nederlandse) Turk durfde dat destijds niet eens.

    Hiermee wil ik maar zeggen, dat het niet ALLEEN de toevallige omstandigheid was dat er op wereldlijke schaal in die periode geld naar emerging markets stroomde, dat Turkije daar toevallig van profiteerde. Aan die geldstroom die door bleef gaan in 2007-2009 lag de inmiddels stabiele en vertrouwenwekkende lange termijn politiek en visie van de AKP ten grondslag, en niets anders.

    Ook zou ik de lezers nog willen wijzen op dhr. Edel’s terechte constatering, dat steeds onder neoliberale islamistische regeringen Turkije er het meest op vooruit is gegaan in vergelijk met de rest van de wereld.
    Dhr. Edel zwakt dit weliswaar af door te zeggen dat de vooruitgang niet meer is dan de IMF raming, maar belangrijker eigenlijk is het feit dat de grotere welvaart en BBP van Turkije in tegenstelling met CHP regeringen beter ten goede komt aan ALLE Turken, en niet alleen aan geprivileerde groepen Turken.

    Kan het allemaal nóg beter? Natuurlijk. Ook de AKP is niet volmaakt. Bovendien is het niet eenvoudig om 77 miljoen Turken in 4 jaar tijd allemaal naar een hoger niveau te tillen, dat heeft tijd nodig.
    Dhr. Edel schrijft de vaste aanhang en stemmenvijver van de AKP weliswaar toe aan de ‘dommige’ conservatieve Anatolische landwerkers die het allemaal niet snappen en vanuit nationalistische islamitische overwegingen op de AKP zouden stemmen. Mijn inzicht is echter dat deze massa mensen net als ik voor het eerst vertrouwen in de toekomst ziet, al is die zonnige toekomst voor hen vandaag misschien nog niet aangebroken. Zij hebben het vertrouwen dat de AKP op de juiste weg is en er voor kan zorgen dat hun kinderen een beter bestaan kunnen krijgen. En niet doordat hun kinderen naar de welvaart in de steden zullen moeten trekken, maar dat deze regering ook daadwerkelijk zichtbare inspanningen doet om de welvaart naar het platteland te brengen en HEEL Turkije in de huidige, maar vooral toekomstige welvaart te betrekken.

    Een goed voorbeeld van die inspanningen is de enkele jaren geleden ingezette politiek van verbroedering met de buren. Dat gaat weliswaar niet vlekkeloos en internationale politieke factoren (Syrië) gooien ook soms roet in het eten, maar daar waar het wel goed gaat is een enorme economische opleving in de vroeger vergeten grensregio’s (Irak, Georgië) waar te nemen.
    Ook de huidige toenadering tot het Koerdische broedervolk leidt tot een economische opleving van de Zuid-Oost Anatolische regio, alleen al vanwege het enorm toegenomen nationale toerisme naar die cultureel zo rijke regio, omdat het er nu eindelijk veilig is en we ons eigen land daar nu kunnen verkennen.
    Daar waar vorige regeringen de Turkse bevolking indoctrineerden met vijandige spookbeelden van mensverscheurende Grieken, domme Arabieren, vijandige Armeniërs, smerige Koerden etc. etc. heeft deze regering tenminste door dat je met stroop meer vliegen vangt dan met azijn.
    Die spookbeelden werden de Turken voorgehouden, met als oogmerk er zelf of gelieerde groepen Turken er beter van te laten worden. In dit geval werd het leger beter van die spookbeelden, want ja, als je immers zoveel vijanden hebt, dan moet je legermacht wel heel goed geoutilleerd worden en rondom in de watten gelegd worden met het duurste materieel en de beste voorzieningen. In bepaalde jaren ging maar liefst 60% van het budget naar het leger en werd het 2e sterkste en grootste leger binnen de NAVO opgebouwd. Als wederdienst beschermde het leger de CHP en haar elitaire achterban door steeds opkomende bedreigende islamistische partijen en haar leiders op tijd de kop in te drukken.
    Inderdaad is Adnan Menderes op die manier opgeruimd, en ook de manier hoe Turgut Özal aan zijn einde is gekomen en de manier hoe premier Erbakan het veld moesten ruimen zijn niet zuiver op de graat.

    En zo speelden bepaalde elitaire groepen elkaar decennialang de bal toe, ten koste van de gewone gemiddelde Turk.
    Maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan. Het is nu eenmaal een gegeven feit dat de natuurlijke wens van de meerderheid van de Turken een gematigde neoliberale islamistische politiek is. Het keert steeds weer terug, hoe hard de CHP het ook de grond in wil boren.
    Je kunt het een tijdje onderdrukken, maar als je als land in deze globaliserende wereld mee wilt tellen, dan kun je de nationale democratie niet tot in het oneindige blijven terroriseren middels staatsgrepen etc.
    En dus zul je het als oppositie over een andere boeg moeten gooien en allereerst intern grondig moeten reorganiseren.

    En dan beland ik bij uw laatste alinea over de CHP, waarmee ik het volmondig eens ben. Ik zou die alinea zo van u over willen nemen en deze onder mijn eigen betoog willen plakken.
    Waarmee we kunnen concluderen dat we het over sommige dingen weliswaar niet eens zijn, maar over sommige dingen toch ook weer wel.
    We komen er wel uit uiteindelijk denk ik.

    met vriendelijke groeten.

    • Mag ik u ook danken voor uw mooie reactie. Prettig om te lezen door uw taalgebruik. Informatie vind ik verfrissend. Nogmaals dank.

    • kijk eens.. zo kan het ook. Totaal neutrale betoog. Hier kan petertje veel van leren. Eerst moet hij de haat naar de moslims vaarwel zeggen..

      • Misschien moet jij jouw eigen rol op deze site eens onder de loep nemen. Je blijft negatief in je reacties. Volg Stratenmaker zijn voorbeeld ook maar eens en oordeel niet telkens met foute insinuaties naar Peter. Je word langzamerhand niet meer serieus genomen. Of is dat jouw doel?

    • Dus nu heeft de Akp en aanhang een appeltje te schillen met de seculieren? Nee nee nee meneer stratenmaker vele seculieren en kemalisten, Turken uit de steden, etc etc keken niet neer op hun conservatieve mede turken. Tenzij het Ataturkhaters zijn en openlijk de sharia steunen.

    • Stratenmaker, ik dank u voor uw uitgebreide reactie. Zoals eerder al opgemerkt kunnen anderen hier een voorbeeld aan nemen. Dit neemt niet weg dat ik het een en ander op te merken heb.

      Laat ik om te beginnen stellen dat ik niet zal tegenspreken dat de AKP wetten heeft doorgevoerd om de markt te liberaliseren en de economie te bevorderen. Bijvoorbeeld om voorwaarden aantrekkelijk te maken voor buitenlandse investeerders, of om privatisering mogelijk te maken (wat door crtici ook als uitverkoop wordt omschreven). Echter, dergelijke wetten waren geheel in lijn met de adviezen van het IMF, waarmee de vraag blijft of het nu in de eerste plaats de verdienste was van de AKP of van het IMF dat de economie groeide. Ik herhaal nog maar eens de uitspraak die ik hoorde van een econoom die een toppositie heeft bij een grote Turkse bank: ‘het succes van de Turkse economie is in de eerste plaats het succes van het IMF’.

      De gebruikelijke tegenzet bij het laatste is dat de samenwerking met het IMF pas onder de AKP tot een succes leidde. In mijn artikel noemde ik al dat Erdogan meer dan Menderes en Özal kon privatiseren omdat hij de kemalistische elementen uit de staat verwijderde die daarbij een hindernis vormde.

      Dit leidt vervolgens tot de vraag hoe het komt dat hij daartoe in staat was. Wederom spelen externe factoren hierbij een grote rol. Ik hoef u waarschijnlijk niet uit te leggen dat het kemalistische establishment jarenlang de primaire partner was van de VS in Turkije. Eind jaren negentig groeide echter een situatie waarin de VS schoon genoeg kregen van de oude garde in Turkije. Corruptie had daar veel mee te maken. Het is niet zo dat de VS daar op zich een erg groot probleem mee hadden. Het begon echter genant te worden toen de ‘diepe staat’ er niet in meer in slaagde haar praktijken verborgen te houden. Vooral het zogenaamde ‘Susurluk incident’ was daarbij naar mijn mening van betekenis. Het was niet zonder reden dat Washington haar ambassadeur in Turkije terugriep na deze affaire.

      Bovendien streefden de VS naar liberalisering van de economie in Turkije (en de rest van het Midden-Oosten), waarbij het kamlistische blok als hindenris werd beschouwd. Kortom, de Amerikaanse machtselite streefde naar een nieuwe partner in Turkije die niet in verband gebracht kon worden met corruptie uit het verleden en bovendien de weg zou openen naar een liberalisering van de economie.

      De combinatie Erdogan-Gülen kwam hierbij als een geschikte kandidaat uit de bus. Nadat de AKP eenmaal aan de macht was gekomen steunden de VS – en ook de EU – het streven van Erdogan en Gülen om de kemalisten uit de staat weg te zuiveren, waarmee de weg vrij lag voor de uitwerking van neoliberale principes in Turkije. Ik voeg daar nog aan toe dat een goede relatie met de VS de samenwerking met het IMF zeker bevordert. Het was wel erg dom geweest van Erdogan als hij de richtlijnen van het IMF vervolgens niet had nagevolgd. Die waren immers zowel in zijn eigen belang als van zijn zakenvrienden.

      U schrijft ‘als het goed gaat met de baas, gaat het goed met mij’. Voor de bewuste arbeider is dat zeker geen vanzelfsprekendheid. Het eerste land waarin neoliberalisme tot een substantiële verbetering leidde voor de lager gesitueerde groepen moet ik nog vinden. Dat er altijd sprake is van een marginale verbetering moet wel, want anders zou de heersende macht het niet redden bij de stembus. Maar verder gaat het vooral om zoals u zelf al schrijft ‘vertrouwen in de toekomst’. Of zoals ik in mijn artikel zelf al schreef: ‘Hoop en beloften over een betere toekomst deden de rest.’ Binnen het neoliberalisme is het van cruciaal belang dat voortdurend de indruk wordt gewekt dat de primaire stimulans van het bedrijfsleven het algemeen belang dient. Op een Nederlandse website waar het neoliberalisme wordt geanalyseerd kwam ik de volgende zin tegen: ‘De truc is dat alle varianten van kapitalisme als sociaal-economische organisatievormen er altijd buitengewoon goed in slagen om de specifieke belangen van een bepaalde groep zo te verpakken dat het lijkt alsof het om het algemeen belang gaat.’ In Turkije is deze omschrijving naar mijn mening zeer wel van toepassing.

      Uw beeld van het AKP-beleid is vrijwel geheel gebaseerd op de verwachting van een betere toekomst die in het teken staat van het algemeen belang. Het argument dat het tijd kost om tot een realistische verbetering voor de arbeiders te komen wordt vaak gebruikt ter verdediging van het neoliberalisme richting de lager gesitueerde groepen. Als het zo zit had ik na 12 jaar AKP-bestuur echter meer verbetering voor de onderlaag echter meer verwacht dan de fooi die zij vooralsnog hebben gekregen. Met andere woorden, ik herken in de betere toekomst die u aankondigt geen wortels in de afgelopen jaren en de actuele situatie. De lager gesitueerde groepen blijven daar veel te veel voor achter. Cijfers van vakbonden tonen dat aan.

      U schrijft: ‘het is nu eenmaal een gegeven feit dat de natuurlijke wens van de meerderheid van de Turken een gematigde neoliberale islamistische politiek is.’ Eerlijk gezegd vraag ik me vanwege het lage opleidingsniveau in de provincie af of de meerderheid wel weet wat neoliberalisme inhoudt. Ik benadruk daarbij dat analfabetisme nog altijd een groot probleem is op het Turkse platteland.

      Waar u de plank naar mijn mening echt mis slaat is als u het volgende schrijft: ‘Een goed voorbeeld van die inspanningen is de enkele jaren geleden ingezette politiek van verbroedering met de buren.’ Enkele jaren geleden was daar nog iets voor te zeggen, maar ondertussen heeft het ‘zero conflict beleid’ plaats gemaakt voor wat ik hier maar als een ‘multi conflict beleid’ zal omschrijven. Momenteel heeft Turkije conflicten, of spanningen, met de VS, de EU, Rusland, Iran, de centrale regering in Irak, Israël, Egypte, Saoedi Arabië (n.a.v. Egypte), Griekenland en uiteraard Syrië. Het lijstje waar geen problemen mee bestaan is aanmerkelijk korter. Qatar een paar landen in de Balkan en Afrika, daarmee hebben we het wel gehad. Misschien kan China daar nog aan toegevoegd worden, maar ook met dat land bestaat een meningsverschil over Syrië.

      Nogmaals dank ik u voor uw reactie, maar verder zou ik zeggen: let’s agree to disagree.

      • Graag zou ik nog willen reageren op een paar van uw stellingen.
        ‘…waarmee de vraag blijft of het nu in de eerste plaats de verdienste was van de AKP of van het IMF dat de economie groeide…’
        Ik zal niet betwisten dat het IMF een grote rol heeft gehad in de hervormingen van 2000 en daarna. En laten we ook de EU niet vergeten. Veel van de met name in 2005-2007 doorgevoerde wetgeving – liberalisering / privatisering van de Turkse markt of ‘uitverkoop’ zo u wilt – werd ingegeven door de EU. Aardig detail is daarbij dat juist de EU aandrong op een veel kleinere rol van de militaire macht in Turkije. Hierdoor kon Erdogan zich mooi achter dit argument verschuilen, terwijl hij ongestraft de militairen terug in hun hok kon jagen en naar eigen goeddunken hem goedgezinde generaals kon aanstellen. Mede hierdoor heeft Erdogan de Gezi-perikelen kunnen overleven, omdat het leger ditmaal niet tot actie overging, daar waar dit in het verleden voldoende aanleiding zou zijn geweest voor militair ingrijpen. Dit weer tot grote frustratie van de CHP-aanhang en de capulcu community.
        Omdat de CHP zelf de grootste voorstander voor Europeanisering was / is, zaten ze in een spagaat. Moesten ze nu ageren tegen de EU-eisen en daarmee hun idealen verlogenen, of toch de eisen toejuichen, waarmee ze Erdogan sterker en zichzelf zwakker zouden maken?
        Het is typisch 1 van de dingen waarin ze geen duidelijk standpunt hebben gekozen en daarmee een duidelijk verbeterpunt voor de CHP.
        ‘…waarbij het kemalistische blok als hindernis werd beschouwd…’
        Ook hier zijn we het toch ook weer eens.
        In het verleden was het Kemalisme een goede oplossing voor Turkije. Kemalisme werd begrepen door het Westen en men kon er goed mee werken. Maar de wereld veranderde en het Kemalisme niet of nauwelijks. Typerend van Kemalisme is sowieso dat men een man blijft vereren die 100 jaar geleden veel voor Turkije heeft betekend, maar vandaag de dag niets meer kan betekenen. Men wil maar niet accepteren dat er voor Ataturk belangrijke Turken waren, en ook na Ataturk er weer belangrijke Turken zullen zijn. Kortom, het Kemalisme is zijn houdbaarheidsdatum voorbij en men zal naar een ander soort meer hedendaagse oppositie moeten transformeren, wat meer op de toekomst in plaats van op het verleden is gericht.
        Ik ben het wéér met u eens dat de AKP echt niet God’s grootste geschenk aan Turkije is, en dat het succes ook grotendeels aan de niet geheel terechte perceptie van veel Turken
        is te wijten. Echter, het is toch maar kanp dat men veel Turken een goed gevoel over het nu en de toekomst weet te geven, terwijl dat gevoel misschien wel onterecht is. U weet hoe belangrijk het is om je psychisch goed te voelen om juist daardoor hogere doelen te kunnen bereiken.
        Hoe vaak hebben wij ons nu wel niet verbaasd dat de Amerikanen het keer op keer weer flikken om uit het diepste dal te klimmen door hun onverbeterlijke optimisme over zichzelf, hun land en hun economie? Terwijl wij hier in Europa geen beter concept kunnen bedenken dan zuur bezuinigen en beknibbelen.
        Dat de AKP dat positivisme heeft weten te geven aan de Turkse burgers vind ik op zich al een verdienste.
        Dus: ‘…Met andere woorden, ik herken in de betere toekomst die u aankondigt geen wortels in de afgelopen jaren en de actuele situatie…’, daar heeft u weer gelijk, maar u bent een intellectueel. U analyseert de dingen tot in detail. De gemiddelde Turk doet dat niet en plukt de dag. Om die reden is de meerderheid van de Turken het niet met u eens. En ik weet niet of het nou echt zo slecht voor ze is dat ze de intellectuele waarheid niet onder ogen kunnen of willen zien.
        Terwijl de grijze intellectueel al denkend verzuurde, rolde de simpele man lachend door het leven. Beiden werden oud in hetzelfde land en gingen op dezelfde dag dood. Wie had nu het mooiste leven gehad?
        ‘…Eerlijk gezegd vraag ik me vanwege het lage opleidingsniveau in de provincie af of de meerderheid wel weet wat neoliberalisme inhoudt…’
        Zij zullen vast niet weten wat het inhoudt. Dat is ook wel logisch, want het is niet iets wat zij bewust nastreven omdat zij zichzelf graag neo-liberaal willen noemen. Zij leven op een wijze die hun natuurlijke gevoel hen ingeeft. Mensen als u en ik willen daar vervolgens een etiket op plakken en het beestje een naam geven. Wat ik slechts bedoel te zeggen is, dat hetgeen u en ik neo-liberaal noemen overeenkomt met de voorkeur levensstijl van de meerderheid van de Turken. En dat onder hen analfabetisme nog relatief groot is zal best zo wezen, maar ik schreef al eerder eens dat dat de turken zijn die we hebben, anderen hebben we niet en dus zullen we het ermee moeten doen. Analfabetisme is geen grond om hen het stemrecht of het recht op hun gevoel te ontnemen.
        ‘…Momenteel heeft Turkije conflicten ()…’
        Er is een wezenlijk verschil met vroeger: Vroeger werden conflicten geveinsd tegenover de eigen bevolking met foute oogmerken.
        Tegenwoordig heeft Turkije conflicten omdat ze echt bestaan. De gemiddelde Turk maakt zich nu tenminste geen zorgen meer over niet-bestaande vijanden, maar over problemen die oplosbaar zijn door in dialoog te gaan en te blijven met de buren. Van oudsher zijn er in de hele Midden-Oosten regio veel verschillen van inzichten tussen de volkeren aldaar. Maar als iedereen zichzelf opsluit in zijn eigen hok, dan zullen ze nooit worden opgelost. Het spreekt voor zich dat wanneer men voor het eerst elkaar serieus benaderd, dat eerst oude conflicten zullen moeten worden uitgepraat. Maar het feit dat men met elkaar in gesprek is, leidt er in ieder geval toe dat men elkaar beter gaat begrijpen en respecteren. Vervolgens ontstaat de werkbare situatie waarin men met elkaar afspreekt dat men het met elkaar is, maar dat men elkaar ondertussen met gepast respect benaderd en zaken doet.
        Eigenlijk net als u en ik dus.

        • Goed dat we elkaar op een steeds groter aantal punten vinden. Maar toch weer een paar opmerkingen. Ik ben het geheel met u eens dat de militairen twintig of dertig jaar geleden waarschijnlijk ingegrepen hadden bij het Gezipark. Voor de activisten daar maakte het echter weinig verschil of hun protest door een militair, of een politieleger wordt onderdrukt. Overigens zie ik wel degelijk een verschil tussen de beweging die met het Gezipark is opgestaan en de CHP-aanhang. Dat de Geziparkbeweging los staat van de kemalistische ideologie zie ik nu juist als een van de pluspunten ervan. Aan de andere kant werd de situatie natuurlijk ook door andere groepen aangegrepen om tegen de AKP te protesteren. En daar behoorde ook de CHP toe.

          Het is zeker knap van Erdogan dat hij zijn aanhang het gevoel geeft dat het allemaal prima voor hen gaat, terwijl dat in de praktijk veel minder het geval is dan gedacht wordt. Alleen is knap het woord niet voor mij. Ik zou zeggen dat Erdogan er uiterst bedreven in is om het publiek om de tuin te leiden. Om dat in sociaal opzicht als een verdienste te beschouwen gaat me mijlen te ver. Zelf zie ik wat u hier schrijft alleen maar als extra motivering om zijn intenties te ontmaskeren.

          Ik blijf erbij dat ontwikkeling van achtergebleven in Turkije van primair belang is. Daarom pleit ik ook voor een verbetering van het onderwijs, met name in de provincie.

          Uw pleidooi voor domheid (want daar komt het toch op neer) verbijsterd me. Wie niet de kans krijgt om zich te ontwikkelen wordt naar mijn mening ten onrechte ‘schaap’ genoemd. Ten aanzien van hen die doelbewust van ontwikkeling afzien ligt dat anders. Wat u hier schrijft zal machtselites wereldwijd als muziek in de oren klinken. Het doet me denken aan de oude adagium over de afspraak tussen de pastoor en de kapitalist: ‘houd jij dom, dan houd ik ze arm’. Ook doet het me denken aan het verbod dat van toepassing was in de tijd van de slavernij in de VS. Slaven was het toen verboden om te leren lezen en schrijven, omdat domheid bijdroeg aan gedweeheid en volgzaamheid. Met alle respect, maar stellen dat achterlijkheid goed is, is voor mij de weg niet.

          U schrijft dat vroeger met foute bedoelingen vijanden werden geveinsd. Ik meen dat daar nog altijd sprake van is. Erdogans samenzweringstheorie over een wereldsamenzwering tegen Turkije illustreert dat. U heeft het over dialoog met de buren (het woord dialoog doet me aan F.Gülen denken, maar dat is natuurlijk subjectief). Ten aanzien van Syrië zie ik echter het tegenovergestelde van dialoog. In plaats daarvan zie ik steun aan groeperingen die het land naar middeleeuwse toestnden willen voeren. En dat allemaal in het kader van de droom over een postmoderne restauratie van het Ottomaanse Rijk. Een puur machtsstreven dus.

          • Sommige mensen willen geen vooruitgang en willen als een schaap achter een herder aanlopen. God(als hij zij bestaat) heeft mij hersenen gegeven daarom denk ik voormijzelf. Heb daarbij grrn profeet leider voornodig.

          • Welke politicus is niet constant bezig om het publiek om de tuin te leiden? De meesten hebben er zelfs speciaal spin dokters voor in dienst.
            De meeste politici hebben echter niet het charisma van Erdogan om te overtuigen en vallen heel snel door de mand. Ook Erdogan zal op een slechte dag door de mand vallen, maar zolang er een gebrek aan een beter alternatief in Turkije is zal die dag nog niet aanbreken.
            Inderdaad werd de Gezipark opstand al snel gekaapt door de traditionele partijen en sneeuwde het oorspronkelijke thema onder. Het is een correcte waarneming dat de Gezi-park demonstranten niet gediend waren van de valse CHP-steun. Ik was daarom hoopvol dat deze kern-demonstranten in staat zouden zijn een nieuwe oppositiebeweging op poten te zetten. En even leek het ook wat te worden toen zij overal in het land iedere avond video-conferences organiseerden. Helaas waren zij politiek niet voldoende onderlegd en georganiseerd en financieel niet krachtig genoeg om een vuist te kunnen maken.
            Mijn teksten zijn absoluut geen pleidooi voor domheid. Ook praat ik de achtergesteldheid van de mensen in de provincie niet goed, noch pleit ik ervoor de situatie toch vooral zo te houden.
            Hetgeen ik schrijf is slechts een objectieve waarneming van de Turkse werkelijkheid. Noch U, noch ik zullen in staat zijn daar eigenhandig een wezenlijk verschil in aan te kunnen brengen.
            Ik probeer slechts een analyse te maken van hoe het komt dat de AKP zo populair is en blijft en ik probeer slechts te doorgronden wat er bij de oppositie mis gaat, waardoor zij de inmiddels vicieuze cirkel maar niet kunnen doorbreken.
            Ik kom tot de conclusie dat de oppositie, net als u, onvoldoende de feitelijke omstandigheden van veel Turken erkent, omdat zij teveel vanuit haar eigen ivoren toren naar de Turkse samenleving kijkt, zonder er ooit uit te komen.
            Syrië is een uit de hand gelopen dossier en een onderwerp apart. De Turkse regering heeft naar mijn idee daarin in haar overmoedigheid iets te snel een kant gekozen en is daarmee in een spinnenweb terecht gekomen, waar zij nu niet meer uitkomt, nu het toch erop lijkt dat Assad zal blijven zitten. Maar dit is een ingewikkeld onderwerp dat wij beter een andere keer bespreken.

        • Conflicten gecreeerd door erdogan en kornuiten. Als de Islamisten nboos zijn over de zogenaamde onderdukking van hun door de seculieren. Dan onderdrukken zij nu op hun beurt de seculieren. Dus ze zijn geen haar beter .

  5. Hoewel de militairen de kemalistische waarden in ere wilden herstellen, werden de dorpsinstituten niet heropgericht. Later kwam het wel tot een opleving van de volkshuizen, al was dat toen niet meer onder auspiciën van de regering. De mentaliteit van eenheid en solidariteit die aan dorpsinstituten ten grondslag lag maakte bij de kemalisten plaats voor een neerbuigende opstelling met veel autoritaire trekken ten opzichte van de provincie. De introductie van vrije verkiezingen maakte Turkije democratischer, maar socialer werd het er niet door.

    = DE HOOP OPGEGEVEN EN AFGESCHREVEN!!!

    • Ik denk niet dat het een juiste beslissing was van de CHP om de hoop op te geven en de bevolking in de provincie op te geven. De verkiezingsuitslag bevestigt dat.

      • Misschien ben ik onredelijk door dat te zeggen . Of ze werkelijk de hoop hadden opgegeven dat weet ik . Ik weet wel dat er ook streng gelovige kemalisten bestaan. Als ik eerlijk moet zijn , ik had bijna de hoop gekregen in Erdogan. Dat hij een soort van cda zou zijn voor Turkije dus een democraat. Hij liet al beetje zijn ware aard zien in Davos toen hij wegliep van Perez en de conferentie. Maar de voorzitter had ook niet het recht om de mond te snoeren van een premier van een natie. Het was op zijn beurt kinderachtig van Erdogan om die conferentie te verlaten. Ook al werd hem de mond gesnoerd. Als hij kritiek op Israel heeft dan had hij dat maar via een rechtstreekse telefoon verbinding met de Israelische premier moeten doen. Nu viel hij openlijk Perez af voor de cameras. Kweet nog hoe ze vol trots op turkse tv lieten zien, dat een palestijnse artiest na aanleiding van Davos een liedje over Erdogan had gemaakt. De artiest prees Erdogan. Ik vind het allemaal maar propoganda. Naast Turkije heb ik ook veel kritiek op andere naties in de wereld. Maar daar gaat het niet over op deze website.

  6. Krijg je ervan als je achterlijk wilt blijven. Leraren werden er gelyncht, vrouwen worden vermoord vanwege eerwraak, bloedvetes etc etc

  7. erdogan heeft weer gewonnen en de tegenaanhangers blijven met modder gooien? Turken passen gewoon niet in westerse wereld, waarom snappen sommigen dat niet. als men er niet tegenkan, dan moet je niet meer naar Turkije gaan en blijf waar je bent bij je geweldige westerse wereldje, want de meeste Turken gaan terug naar hun land omdat ze het hier zat zijn, ik ga ook binnenkort ik veruil dit westerse leven voor Turkse leven voorgoed!

    • Niet alle turken zijn oosters mijnheer. Westen heeft ook genoeg fouten begaan natuurlijk. Voorlopig kun je in landen als nederland nog syeed vrij je mening uiten en niet in Islamitische landen zoals Turkije. Toegegeven in seculier Turkije tot en met de jaren negentig kon dat ook niet. Als je iets tegen de regime had dan kon je in een cel belanden met een Anarchist titel. Vaak waren het linkse of extreem linkse activisten die dat overkwam. Ik weet niet hoe de extreem rechtsen eraf kwamen.

      • Vaak een stuk beter, al werden bij de coup van 1980 ook Grijze Wolven achter de tralies gegooid. Maar niet voor lang, want de Turkse staat kon ze goed gebruiken om tegen de PKK te vechten. In de jaren negentig werden facistische misdadigers als Abdullah Catli de hand boven het hoofd gehouden door Tansu Ciller. Vvervolging van links gaat ondertussen ongestoord door. De Erdogankliek kan in veel opzichten verschillen van haar voorgangers, maar is op dat punt vrijwel hetzelfde. Met dien verstande dan dat electroshocks op politiebureau’s en gevangenissen zijn vervangen door meer traangas op straat.

      • Wat neerbuigend gedragen tegen andere groepen binnen turkije betreft. De politieke (rijke seculieren)elite keek/kijkt ook neerbuigend naar de seculiere middenklasse of mensen armer dan hunzelf. Zowiezo zie je dat in Turkije men meer neerbuigender naarelkaar kijkt dan in westerse landen.

  8. Iedereeen(dus ik ook)moet hier gewoon peter en stratenmaker lezen als ie iets wilt opsteken,peter en strantenmaker mijn complimenten!!!!!dit is goeie shit,stratenmaker krijgt van mij een bosje bloemen mocht ik m ooit zien!en peter een cola(cola turka)natuurlijk

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Please enter your comment!
Please enter your name here