‘Politieke crisis in Turkije’ – COLUMN

17
11

crisisDoor Peter Edel/Istanbul – ‘De machtsstrijd tussen de regeringspartij in Turkije en de beweging van de islamitische prediker Fethullah Gülen zal niet eindigen voordat een van beide ten val komt.’

Afgelopen week werden in Turkije tientallen zakenmensen, ambtenaren, en een burgemeester aangehouden op beschuldiging van corruptie. Het grootste corruptieschandaal ooit heet het. Veelzeggend, want Turkije is iets gewend als het om corruptie gaat. De verdachten moeten uiteraard nog schuldig bevonden worden, maar er spreekt veel in hun nadeel. Zo moet de aangehouden directeur van de Halkbank (een staatsbank) de 4,5 miljoen dollar nog uitleggen die hij in schoenendozen bewaarde.

Güler
Het gaat om drie verschillende zaken, met als verbindende factor een connectie met de regerende Gerechtigheids- en Ontwikkelingspartij (AKP) en premier Erdogan. Onder de verdachten bevinden zich drie zonen van AKP-ministers. Een van hen is Baris Güler, de zoon van minister van Binnenlandse Zaken Muammer Güler. Er lekte een opgenomen telefoongesprek uit waarin Güler zijn zoon waarschuwde tegen afluisteren. Een indicatie dat hij wist over de onzuivere zaken van Baris.

De krant Radikal publiceerde foto’s van hoge stapels cash geld in Baris Gülers woning. Zelfs een apparaat om geld te tellen ontbrak niet. Nog gênanter werd het na berichten dat ministers persoonlijk smeergeld accepteerden. Daarbij viel ook de naam van minister van Europese Zaken Egemen Bagis.

Conflict
Voor Erdogan is dit schandaal desastreus, omdat het zijn zelfverklaarde reputatie van corruptiebestrijder in geding brengt. Geen seconde stond hij in verklaringen stil bij het lastig te weerleggen bewijs dat de media presenteerden tegen de verdachten. In plaats daarvan interpreteert Erdogan hun aanhouding als een samenzwering binnen de staat tegen de AKP.

Erdogan noemt geen man en paard, maar bedoelt duidelijk de beweging rond de in de VS woonachtige imam Fethullah Gülen. De premier weet als geen ander dat Gülens volgelingen veel invloed hebben binnen staatsinstanties als politie en justitie. Bovendien was de met de corruptiezaak belaste aanklager Zekeriya Öz al eerder betrokken bij een door de Gülenbeweging gestimuleerde procedure. Gülen distantieerde zich van de affaire, maar mede gezien het conflict tussen hem en Erdogan geloven alleen zijn volgelingen dat.

Dershanes
Dat conflict, waarover ik al eerder schreef, nam vorige maand nooit eerder vertoonde vormen aan toen Erdogan dreigde de onderwijsinstituten te sluiten waar leerlingen worden voorbereid op toelatingsexamens voorafgaand aan universitair onderwijs. De Gülenbeweging runt veel van deze ‘dershanes’, die als kweekvijver dienen voor nieuwe volgelingen. Gülen reageerde woedend op Erdogans plannen en erkende daarmee een conflict dat eerder niet alleen door hem, maar ook door de AKP werd gebagatelliseerd.

Kort daarop sloeg de vaker met de Gülenbeweging geassocieerde krant Taraf toe met de onthulling dat Erdogan in 2004 een ‘actieplan’ ondertekende van de Nationale Veiligheidsraad (MGK) tegen de Gülenbeweging. Deze affaire speelde nog volop toen de hierboven genoemde aanhoudingen in verband met corruptie afgelopen week plaatsvonden.

Zuiveringsactie
De meest recente ontwikkeling is een door Erdogan aangekondigde zuiveringsactie binnen politie en justitie, die er op neerkomt dat hij Gülens invloed binnen de staat wil beëindigen. De premier liet er geen gras over groeien. Verschillende politiefunctionarissen zijn ondertussen van hun taak ontheven, met als meest prominente slachtoffer de politiecommissaris van Istanbul. Verder werden twee nieuwe aanklagers op de corruptiezaak gezet, die de reikwijdte moet beperken van hun met de Gülenbeweging geassocieerde collega Zekeriya Öz.

Erdogan wil duidelijk voorkomen dat politie en justitie zijn positie verder ondermijnen. Tijdens de aanloop naar de belangrijke lokale verkiezingen in maart aanstaande kan hij dergelijke toestanden absoluut niet gebruiken. Het blijft een wanhoopsoffensief. Gülens invloed binnen justitie en politie kan Erdogan uitschakelen, maar van diens media vallen nieuwe aanvallen te verwachten. Kan van alles zijn. Zo doen al jaren geruchten de ronde over dubieuze praktijken waar Erdogans oudste zoon Burak bij betrokken zou zijn.

Dat het ronduit smerig kan worden suggereerde Gülen hoogstpersoonlijk. Tijdens een toespraak zei de imam dat hij een aantal jaar geleden het uitlekken van een seksvideo wist te voorkomen met een tegenwoordig hooggeplaatste politicus in de hoofdrol. Was een impliciete bedreiging. Twee linkse kranten ontvingen rond dezelfde tijd ranzige video’s die iets met de AKP te maken hadden. De redacties besloten er geen ruchtbaarheid aan te geven. Uitstekend dat men zich niet voor het karretje liet spannen.

Om te zien wat er werkelijk speelt moeten we naar het grotere plaatje kijken.

AKP en VS
In de jaren negentig groeide in de VS ongenoegen over seculiere regeringen in het Midden-Oosten. Niet in de laatste plaats omdat ze een stevige greep op de economie hielden. Er moest geprivatiseerd worden, vond Washington. Om te beginnen in Turkije. De ‘gematigde islamist’ Erdogan stelde zich prowesters op en onderschreef het neoliberalisme, dus kreeg hij Amerikaanse steun.

Erdogan bleef loyaal aan de VS, tot hij drie jaar geleden kuren begon te vertonen waar Washington verre van ingenomen mee was. Zijn ruzie met het door de Amerikanen zo gepassioneerd beschermde Israël was de eerste van een serie manoeuvres waarmee hij een serieuze bron van ergernis werd. Zoals zijn overweging om een Chinees luchtafweersysteem aan te schaffen dat niet aansluit bij de infrastructuur van de NAVO. Of zijn flirt met de Shanghai Cooperation Organization (SCO – met leden als Rusland en China, een tegenhanger van zowel de EU, als de NAVO). Wat eveneens slecht viel in de VS was dat de AKP doorging met het steunen van al-Nusra in Syrië nadat deze jihadisten op de Amerikaanse lijst van terroristische organisaties waren verschenen.

Iran
Dat Turkije met goud betaalde voor olie uit Iran werd oogluikend toegestaan, maar eerder dit jaar waren in de Amerikaanse Senaat geluiden hoorbaar dat de Turkse Halkbank de boycot tegen Iran ontdook. Deze kritiek werd onderstreept door AIPAC, een Israëlische lobbyorganisatie in de VS. En kijk eens aan: afgelopen week werd de directeur van de Halkbank aangehouden op verdenking van corruptie in verband met Iran.

Dat laatste zou je heel sceptisch toeval kunnen noemen. Een samenzweringstheorie die de justitiële aanval op Erdogan niet alleen met Gülen in verband brengt, maar ook met de VS en Israël, was echter onvermijdelijk. Dat de betrekkingen tussen Gülen en zijn Amerikaanse gastheren prima zijn en dat hij daarnaast positieve banden kent met de Israëllobby in de VS, onderbouwt de basis van deze lezing.

Deze samenzweringstheorie wordt dan ook nogal breed serieus genomen. Niet alleen door AKP-gezinde kringen, want ook linkse nationalisten in Turkije menen dat Gülen zich door de VS laat gebruiken om Erdogan af te straffen. In de VS wordt overigens ontkend dat men partij wil zijn in deze ‘familie vete’, maar ook daar is al veel ontkend.

Kilicdaroglu
‘Gematigd islamisme’ heet in de VS inmiddels een contradictio in terminis, terwijl het project om ‘gematigde islamisten’ te steunen als tamelijk mislukt wordt beschouwd. Dat zijn omstandigheden waaronder Amerikaanse gedachten over een nieuwe Turkse partner voor de hand liggen. Daarom valt het bezoek op dat Kemal Kilicdaroglu, de leider van de oppositievoerende Republikeinse Volkspartij (CHP), onlangs aan de VS bracht. Kilicdaroglu vond een gewillig oor bij vertegenwoordigers van de regering én bij de Israëllobby in Washington.

Kilicdaroglu sprak ook met de ‘Turkic American Alliance’, een tot de Gülenbeweging behorende organisatie in de VS. Dat laatste voedde geruchten als zou Gülen de AKP definitief laten vallen, om in plaats daarvan voor de CHP te gaan. De CHP en de Gülenbeweging ontkennen in koor, maar waar rook is, is nogal eens vuur. In dat geval zal er nog heel wat onderhandeld moeten worden, want inzichtelijke verschillen tussen de Gülenbeweging en de CHP zijn er legio. Ook zal de CHP dan een weg moeten vinden om de ultraseculiere stemmers te behouden die niets van de ultrareligieuze Gülen willen weten.

De politieke toekomst van Turkije hangt af van veel variabele factoren. Maar een ding staat vast: waarnemers van de Turkse politiek kunnen een paar spannende maanden tegemoet zien. Zeker tot de lokale verkiezingen in maart valt nog veel vuurwerk te verwachten. ‘De machtsstrijd tussen de regeringspartij in Turkije en de beweging van de islamitische prediker Fethullah Gulen zal niet eindigen voordat een van beide ten val komt’, zei de Turkse journalist Nedim Sener onlangs.

Peter Edel/Istanbul

Van Peter Edel verscheen onlangs De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (Uitgeverij EPO, Antwerpen).

Volg Peter Edel op twitter.

17 REACTIES

  1. USA en de zionisten lobby en de zionisten vriend gulen mogen hun reet krabben!!!!!erdogan gaat met Poetin,Iran en China verder ,sukkellllssssss usa is al 5,6 jaar niet meer de baas over deze landen dussssssssssssssss……..,Erdogan is de Poetin van Turkije aan het worden,denken jullie nog steeds dat Erdogan EU en USA nodig heeft???ik dacht dat je wel wat van wereldpolitiek wist peter

  2. Je wilt steeds erdogan met usa en eu linken maar dat is precies wat erdogan niet meer wilt..dat had je wel begrepen toch?dat is ook een deel van zijn ambities en op een gegeven moment gaan we zeggen he!!eu pas op he!anders krijgen jullie een boete of he!!eu dat is mensenrechten schending he!of mischien een organisatie waar de normen en waarden gebaseerd zijn op die van de moslims en van de ottomanen net zoiets als de scheinheilige gedoe als de nobelprijs voor vrede maar dat een echte vredehebbende basis,wie denken jullie wel man!bush slacht heel irak maar k zie m nog niet verschijnen in scheveningen of in den haag,maar een leider die niet doet wat de piraten in eu willen moet ie voor de rechter,jullie hebben zelf nog heeel veeel uit te leggen,schrijf daar s een mooi stuk over,alstublieft meneer peter schrijf,en leer de mensen wat bij over je eigen rotte continent

  3. Als er iemand verliest in deze strijd is het Gulen wel. Ik denk dat Turkije wel meer dan genoeg heeft gezien in de jaren 80 en 90. Als ze zo graag terugwillen naar een torenhoge rente, IMF schulden, grond dat voor een scheintje wordt verkocht, geen brandstof voorraden, wachtrijen voor ziekenhuizen en ga zo maar door… dan zou ik zeggen stem vooral voor de CHP. Deze man(Kilicdaroglu) is echt zo een grote clown. Bij elke gelegenheid zet hij zichzelf wel weer voor schut en laat duidelijk merken dat hij NIET(!) weet waar hij over praat. Zo een persoon wil je niet dat hij gaat regeren. Daarnaast heeft CHP geen goed verleden als het om regeren gaat.

    Ik denk dat de Turken dit wel in de gaten hebben en donders goed weten dat op dit moment AKP de beste oplossing is. Het zal mij persoonlijk ook niets verbazen als ze de 50% deze keer overtreffen. En dan die corruptie schandelen blabla, allemaal weer net voor de verkiezingen, geloof je het zelf. Als er echt mensen geloven dat er geld(miljoenen) in schoenendozen zijn gevonden <<< LOL.. dan stem AUB op de CHP. Dan ben jij namelijk perfect voor Kilicdaroglu. Hoeveel schoenendozen moet je wel niet hebben voor 4,5 MILJOEN dollar.

  4. Peter gaat helemaal niks cashen!!peter is iemand die gewoon op 1 lijn zit met de seculieren niks mis mee ieder zijn ding,peter begrijpt ook heel goe dat erdogan en gulen flinke ruzie hebben,maar peter wil gewoon niet zoals de seculieren dat een moslim met ballen wat te zeggen gaat krijgen net zoals chp,maar we moeten erdogan ook niet verheiligen,tuurlijk vult je zijn zakken samen met zijn partij zo gaat dat nou eenmaal in de politiek zelfs in eu,usa,m oosten,oooverall gaat dat zo,maar hij maakt alles wel mooi in turkije dat is toch wat ie moet doen,dat kun je toch niet allemaal ontkennen de politiek die die voert met de koerden kun je alleen maar toejuichen,snelheidstreinen allemaal mooie dingen,hier in nl willen we ook geen euro munt maar t moest gewoon,erdogan is een man/leider met ballen thats it!!!!!!wij willen een islamitische leider mer isl normen en waarden,niks mis mee!!!in nl hebben alle mensen ook geduld moeten hebben met cda 10 jaar lang,dat staat voor christelijke democraten,wij willen akp en als je er genoeg van hebt alle seculieren sta je maar op uit je luie reet en ga je rozen uitdelen in izmir en weer ik veel waar en zorg je op zijn minst dat je een coalitie gaat krijgen zoniet moeten jullie je grote mond houden lief verwoord want op zijn amsterdams Zeg je dat je anders je b.k moet houden

  5. Amsterdammer, Erdo?an is het kindje van de V.S.. Hij ontleent zijn bestaansrecht enkel aan de V.S. Nu de V.S twijfelt aan Erdo?ans loyaliteit, staat zijn positie staat meteen ter discussie en begint de onaantastbare AKP breuken te vertonen.

    Toenaderingspogingen van Erdo?an tot de Shanghai-samenwerkingsorganisatie, om zijn hachje te redden, zullen uiteindelijk mislukken, simpelweg omdat Rusland en China, Erdo?an er niet bij willen hebben. Erdo?an heeft zijn missie voltooid. In 2002 heeft hij zich in dienst gesteld van het internationale grootkapitaal en belooft om enkel de belangen van zijn imperiale meesters te behartigen. Alleen op die manier kon hij de immense politieke propagandamachine van de massa media, voor zich winnen, zodat hij uiteindelijk als premier geïnstalleerd zou worden. Omdat het ‘greater middle east project’ is mislukt en de V.S een andere geopolitieke koers is gaan varen, wijzen de neuzen niet in de zelfde richting en is het doek voor Erdo?an definitief gevallen.

    • Hey domme geit,

      Hier blijkt weer dat je helemaal niks van politiek weet.

      Erdogan is iemand met ballen. Dat kun je van jou ongelovige kilictaroglu niet zeggen. Turkije is bezig veel in te halen. Hier hebben bepaalde groeperingen last van.

  6. Ozan het klopt wel gedeeltelijk wat je beschrijft maar hij heeft in die 12 jaar wel heel hard gewerkt,heeft veel voor elkaar gebokst heeft serieuze hervormingen gemaakt daarom denk ik ook wel dat een groot deel van de mensen hem oprecht zullen bijstaan en ook een groot deel van de Koerden zullen hem ook steunen!en zijn centrum politieke koers zullen hem ook veel steun opleveren,desemen zal zekerrrr nog vele jaren een belangrijke stem zijn in de Turkse politiek.hij gaat hier ook uit komen!!!!hij weet echt wel wat ie doet,ook toen hij besloot om het met de media te delen dat ie gulen scholen wilt sluiten in de toekomst heeft ie niet gedaan zonder goed te plannen,het zijn moeilijke tijden maar hij heeft wel veel moeilijke tijden doorstaan,alles komt goed!!wat voor koers vaart gulen?alleen met zijn eigen onderlaag alle islamitische stromingen haten hem in tk,akp aanhangers moeten hem ook niet meer,zaman is binnenkort verleden tijd,USA?zit zelf in een crisis obama gaat er binnenkort ook uit,dit is hoe ik erover denk!het mooie is dat eindelijk de doek van gulen valt mensen zien dat het een boef is en een scheinheilige filosoof is en geen islamitische geleerde zoals velen van de mensen dachten een misselijk makende persoon

  7. Amsterdammer, als Amerika niet wil dat Erdogan blijft, neem maar van mij aan dat hij binnen 3 maanden is vertrokken. Helaas is Turkije geen onafhankelijk land, dat zijn eigen missie kan bepalen. Turken hebben slechts de illusie dat zij een regering kiezen, maar in wezen is het internationale grootkapitaal dat d.m.v de media het volk manipuleert en bespeelt met eenzijdige berichtgeving en hierdoor min of meer ervoor zorgt bepaalt wie aan de macht komt in TR.

  8. Media tactiek is voor de hele wereld bedoeld zelfs in nl al geloof je het mischien niet!,en ja Erdogan is op weg naar een onafhankelijke Turkije die zelf alles kan bepalen,en geloof me ozan in de politiek is niks een illusie,politiek verandert absoluut van tijd tot tijd zoals in deze tijden,bijv: noord Afrika ,m o,Rusland die veel te zeggen heeft,China,Iran, Brazil,India,Turkije die op weg is!!als de Romeinse rijk is gevallen als de osmanli ooit is gevallen!dan gaat USA,uk,france,Israël,Duitsland ook wel ooit afzwakken

  9. grappig dat AKP aanhangers dezelfde rechters, chefs en aanklagers die tot maar een paar maanden geleden hun beste vrienden wwaren en ‘ze doen hun werk en dit is democratie’ zeiden, nu opeens hen allemaal tot gevaar van democratie menen te moeten bestempelen…

    datzelfde geldt ook voor hun billemaatjes (die andere zeloten) van de Gulen beweging. jaren lang gelijk optrekken, geen enkel probleem, maar nu de taart eenzijdig lijkt te worden verdeeld mag men geen ruzie oeken en sluit men hun scholen, heerlijk deze ruzie.

    en zo overduidelijk dat AKP en aanhangers met 2 maten meten!

  10. de behoefte aan trots (door het zelf niet te kunnen ontlenen aan de eigen positie, status en erkenning en herkenning) icm met een traditioneel nationalisme (hebben alle partijen ongeveer) maakt dat veel mensen niet de daden als feiten willen oppakken en daar geen moreel oordeel over willen vellen. men probeert dat weg te moffelen door te kijken naar veronderstelde intenties en enkelen gaan gewoon keihard ontkennen of meten met 2 maten!

  11. […] Erdogan tien ministers, waaronder de vier die in opspraak kwamen na een acht dagen daarvoor onthuld corruptieschandaal. Leidde tot protesten bij een van hen, de voormalig minister van stedelijke ontwikkeling Bayraktar. […]

  12. Turken moeten zich schamen dat we het zover hebben laten komen. Dat nu twee Islamisten min of meer om de macht van Turkije strijden. Schaam jullie je diep. Land valt uitelkaar. Ataturk draait zich om in zijn graf.

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Please enter your comment!
Please enter your name here