De sultan ziet de farao vertrekken [COLUMN]

26
3

Morsi[Door Peter Edel/Istanbul] – Was het een door militairen gesteunde revolutie, of een door een groot deel van de bevolking gesteunde militaire staatsgreep? Hoe dan ook, de manier waarop Mohamed Morsi tot aftreden werd gedwongen in Egypte had niets met democratie te maken. Dat hij met zijn autocratische bestuur zelf bepaald geen democratische hoogvlieger was verandert daar niets aan. Hij kwam nu eenmaal via vrije verkiezingen aan de macht en we hebben met elkaar afgesproken dat daar de maatstaf ligt. Typisch gevalletje van wat ik onlangs nog de ‘paradox van de democratie’ noemde.

De EU kan zich er niet over opwinden, terwijl president Obama de woorden ‘militaire staatsgreep’ niet over de lippen krijgt. Het Witte Huis hoopt dat er snel verkiezingen zullen volgen in Egypte, maar daar blijft het zo ongeveer bij. Strikt genomen dwingt de Amerikaanse wet Obama om economische steun aan Egypte stop te zetten na de militaire interventie. Daar voelt hij echter weinig voor. Zeker nadat hem uit Israël het verzoek bereikte om toch vooral geld naar Egypte te blijven sturen.

Achterste poten
Het enige land dat op de achterste poten staat over het gedwongen vertrek van Morsi is Turkije. De Turkse politiek is daar zelfs behoorlijk eensgezindheid over. De oppositievoerende Republikeinse Volkspartij (CHP) is geen fan van Morsi’s Moslimbroederschap, maar partijleider Kemal Kilicdaroglu veroordeelde de machtsgreep. Ging als statement echter meer over Turkije dan Egypte. Heel duidelijk dat Kilicdaroglu de gelegenheid gebruikte om aan te geven dat ook voor hem het tijdperk van de staatsgrepen in Turkije voorbij is.

Vooral de Gerechtigheids- en Ontwikkelingspartij (AKP) van premier Erdogan zit met Morsi’s vertrek in de maag. Niet omdat Erdogan bang is binnenkort zelf aan de beurt te zijn. Daarvoor is hij te populair bij de conservatieve stemmers uit de Turkse provincie. Bovendien hoeft hij geen militairen te vrezen die misschien tot snode plannen konden komen, want zij zijn de afgelopen jaren vakkundig achter de tralies gewerkt.

Toch bezorgen de ontwikkelingen in Egypte Erdogan veel kopzorgen. Dat Morsi en diens Moslimbroederschap aan de macht waren in Egypte sloot zo mooi aan bij zijn ideaal van een Ottomaans getinte soennitisch/Turkse dominantie in de regio. Het feest was van korte duur.

Saoedi Arabië en Qatar
De architect van Erdogans buitenlandbeleid, minister van Buitenlandse Zaken Ahmet Davutoglu, beweegt hemel en aarde om Morsi terug aan de macht te krijgen. Lastig zonder steun van andere landen. Want niet alleen de VS en de EU houden zich op de vlakte, ook op Saoedi Arabië hoeven Erdogan en Davutoglu niet te rekenen.

Als het aan de Saoedi’s ligt mogen de Moslimbroeders al-Assad in Syrië verdrijven. Graag zelfs, om Iran op afstand te houden. In dat kader steunen zij hen samen met Turkije. Saoedi Arabië ziet de Moslimbroederschap echter liever niet de lakens uitdelen in buurland Egypte. Dus gingen hun felicitaties naar de Egyptische militairen, wat niet lekker overkwam bij Erdogan.

Qatar, dat evenals Saoedi Arabië en Turkije zwaar gekant is tegen al-Assad, werkte evenmin mee. In de schaduw van de commotie rond Istanbuls Gezipark vond op 27 juni jl. een machtsverschuiving plaats in Qatar. Emir Hamad bin Khalifa al-Thani maakte plaats voor zijn zoon Tamim, waarbij de premier van het land het veld moest ruimen. Onder die omstandigheden konden de Egyptische militairen hun gang gaan wat Qatar betrof.

Einde van het gematigde islamisme?
De grootste dwarsligger voor Erdogan is uiteraard Obama. De zachte reactie uit Washington na Morsi’s vertrek werd door de Turkse columnist Murat Yetkin geïnterpreteerd als signaal dat de Amerikaanse machtselite een punt begint te zetten achter het concept van ‘gematigd islamisme.’

De VS ging in 1979 voor het eerst met islamisten in zee. Dat jaar gaf president Jimmy Carter opdracht tot steun aan de Mujahedeen die in Afghanistan tegen de Sovjet Unie vochten. Liep een tijdje heel aardig, maar toen de Mujahedeen zich in de vorm van Taliban en al-Qaeda tegen het westen keerden werd het tijd voor een beleidsaanpassing.

GMEI
De tot vijand getransformeerde radicale moslims werden vervangen door ‘gematigde islamisten’ met (ogenschijnlijke) loyaliteit aan het westen. Erdogan en zijn AKP kregen zo de Amerikaanse voorkeur. En Morsi in Egypte uiteindelijk ook nog een jaartje.

Tegen die tijd ging het uiteraard allang niet meer om het bestrijden van communisten. Het tegengaan van antiwesterse radicalisering en vooral het verspreiden van vrijemarkteconomie kwamen daarvoor in de plaats. Erdogan kende met dat laatste veel succes. De lager gesitueerde Turken schoten er slechts beperkt mee op, maar met de groei van de Turkse economie wist Erdogan in te haken op nationalistische gevoelens, en dat maakte indruk. Turkije is dan ook een land waar je aan alles merkt dat nationalisme het uitstekend doet als opium voor het volk. Was altijd al zo, maar sinds Erdogan het voor het zeggen heeft is het zeker niet minder geworden. Erdogan bespeelt dergelijke emoties als een gevoelig instrument.

Dwars door alle nationalistische gevoelens heen werd Turkije door de nadruk op neoliberalisme een uithangbord voor de fijne economische zaken die de VS bedachten voor het Midden-Oosten en de rest van de islamitische wereld. Een project dat Greater Middle East Initiative (GMEI) werd gedoopt.

Het ging Morsi een stuk minder af dan Erdogan bij de liberalisering van de economie, waardoor veel Egyptenaren al snel genoeg van hem hadden. Dat Obama niet protesteerde tegen zijn gedwongen vertrek impliceert zoals ik al schreef het mogelijke einde van project ‘gematigd islamisme’. Wie weet brachten Erdogans steeds prominenter wordende antiseculiere trekken Obama tot het besef dat ‘gematigd islamisme’ een contradictio in terminis is.

Dat Erdogan op minder enthousiasme kan rekenen in Washington, kon hij aan voelen komen. Niet zonder reden richt hij de blik steeds vaker op het oosten (een thema waar ik binnenkort op terug zal komen). Dat laatste valt in de VS dan weer niet zo goed, waardoor de Turks-Amerikaanse betrekkingen heel geleidelijk in een neerwaartse spiraal dreigen terecht te komen.

The Next 100 Years
De Turkse frustraties over de ontwikkelingen in Egypte doen denken aan het in 2009 verschenen boek The Next 100 Years. De Hongaarse Amerikaan George Friedman deed daarin een voorspelling over de internationale politiek gedurende de 21e eeuw. Friedman omschreef onder andere een economisch sterk Turkije, dat een ‘vredesmacht’ in Egypte stationeert wanneer de politieke situatie daar instabiel wordt. Turkije krijgt zo controle over het Suezkanaal en weet vervolgens in westelijke richting de contouren van het Ottomaanse Rijk in Noord-Afrika te herstellen. Daarna zet de expansie zich voort, waardoor Turkije een primaire wereldmacht wordt.

Spreekt voor zich dat The Next 100 Years grote gekkigheid is. Friedman zag heel wat over het hoofd. Zoals de zwakke kanten van de Turkse economie, waaronder het aanhoudende handelstekort en de grote collectieve schuldenlast. Zaken die op den duur de achilleshiel zouden kunnen worden van de AKP. Het moet daardoor nog blijken of Turkije door zal dringen tot de tien grootste economieën, zoals Erdogan voor ogen heeft en Friedman voorspelde.

Bilderberg

Aan de andere kant is die Friedman niet de eerste de beste. Hij adviseerde verschillende Amerikaanse defensieorganisaties en denktanks. Daarnaast is hij oprichter van Stratfor, een bepaald niet onbelangrijke particuliere inlichtingendienst. Dit jaar was Stratfor-medewerker Robert Kaplan te gast bij de jaarlijkse Bilderbergconferentie. Dat zegt toch iets.

The Next 100 Years werd in het Turks vertaald en bleef niet onopgemerkt in Turkije. De krant Milliyet noemde Friedman de ‘zielebroer’ van buitenlandminister Davutoglu. Gezien zijn neo-Ottomaanse ambities zal Davutoglu, en met hem Erdogan, dan ook zeker verheugd zijn geweest over Friedmans voorspelling van een Turkse wereldmacht in het verloop van de 21e eeuw.

Hetzelfde geldt voor de in de VS woonachtige, doch in Turkije zeer invloedrijke imam Fethullah Gülen. Hij kan dan in een conflict met Erdogan verwikkeld zijn en langs andere wegen aan de Turkse wereldmacht werken, maar als het om Ottomaanse sentimenten gaat doet hij zeker niet onder voor de premier. Gülen zou zeer waarschijnlijk dan ook tekenen voor een toekomst van Turkije zoals door Friedman geschetst.

Om de cirkel tenslotte nog even rond te maken: verleden jaar onthulde Wikileaks dat Friedmans Stratfor-onderneming informatie bijeenbracht over de beweging van Fethullah Gülen. Bleef onduidelijk waarom, maar wat een kleine wereld toch weer.

Peter Edel/Istanbul

Van Peter Edel verscheen onlangs De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (Uitgeverij EPO, Antwerpen).

Volg Peter Edel op twitter.

26 REACTIES

  1. de sultan ziet de farao vertrekken en wij zien een zionist genaamd peter edel steeds over Turkije onzin schrijven..

  2. Pfff.. Het is zo oninteressant om je mening te lezen dat ik niet verder ben gekomen “hoopt op een Ottomaans”….
    Jou mening die word beïnvloed door je gevoel staat verre van realiteit..
    Dus…
    Kan je het niet gewoon bij de feiten houden?

  3. Prachtig omschreven in je column!!! Peter ga zo door, en laat je niet afschrikken door een reactie van een niets/zeggende Turk!!!!!!!!!!!!

  4. Hi Dekschip, had in dagen niet gelachen. Jij ben leuk! ;). Wim iets duidelijk maken is iets als een nijlpaard laten vliegen. HAHAHAHAHA 😉

    • Hey Seniel natuurlijk is leedvermaak leuk. Maar blijft dat er inhoudelijk niet gereageerd is en dat het niveau van jullie niet boven het iq van 80 komt. Tsja daar is echt niets aan te doen. Ik zou zeggen blijf gewoon doen wat je doet en Wilders zal dan helaas gelijk krijgen. Zo langzamerhand begin ik hem te begrijpen. Dat ligt niet aan hem maar echt aan jullie wel ontzettende middeleeuws boerenlullengedrag naar de ander toe.Jammer voor de goedwillenden!

  5. Edel, je bent weer behoorlijk hypocriet bezig in je schrijverij.

    Weer een stukje typisch ZIONISTISCHE PROPAGANDA!

    Je bent het er mee eens dat het niet democratisch is dat Morsi is afgezet, terwijl deze democratisch is gekozen, maar je zou maar wat graag zien dat Erdogan, die ook democratisch is gekozen, zou kunnen worden afgezet. De haat spat er weer eens af in je schrijverij.
    Objectief kun je niet blijven en tussen de regels door laat je je haat over alles wat islamitisch is, heel duidelijk doorsijpelen. Vandaar ook jouw afkeer van AKP.
    Per definitie, democratie voor Egypte is volgens jou oké, maar voor Turkije eigenlijk niet, tenminste zolang AKP in de regering zit en Turkije volgens jouw mening klem zit in de paradox van de democratie. Dat is jouw persoonlijke mening, Edel en velen (vooral de Turken) zullen het niet met je eens zijn.
    Het valt mij mee dat je zegt dat het Turkije van 1980 na de staatsgreep niet ideaal was. Ik heb die tijd meegemaakt van na de staatsgreep. In Turkije. Een tijd van corruptie en allerlei idiote regeltjes waar talloze burgers onder gebukt gingen.
    En lees het bericht van Dekschip, geplaatst op 18 juni 2013 om 1:47 am uur.

    De meesten ondergingen die staatsgreep lijdelijk, want ach, je raakte er zo aan gewend, om de paar jaar was het wel weer raak. Tegen zijn was ook geen optie als je tenminste op vrije voeten wilde blijven, dus kon je maar het beste goeie maatjes blijven met die paar jonge soldaatjes van het controlepunt bij de ingang van het dorp. Die jongens deden ook maar gewoon hun werk. Officieel mocht je na zonsondergang niet meer buiten en moest je je ramen blinderen. Soms waren wij niet op tijd, maar ze kenden onze auto en als we de autolichten maar uitdeden voordat we het dorp binnenreden, dan hadden de soldaatjes er geen problemen mee. Voor de rest ging het leven in het dorp zijn gewone gangetje en de enige koe die het dorp rijk was, bleef melk geven voor de kindertjes en voor de kaas en deden de andere vrouwen en ik gewoon gezamenlijk de was, dronken we thee, aten we fruit en rookte een sigaretje. De onrust van de stad ging aan de mensen in het dorp voorbij en gingen we minstens eens in de week met ons bootje de barage op om yayin te vangen en daarna te picnikken met de hele club. Alles heel eenvoudig maar toch intens genieten.

    Nog even terugkomend op je stuk over de paradox, waarin je stelt dat Erdogan tegen vrije meningsuiting is, geeft aan dat jij het vroegere Turkije niet hebt gekend en ook al die snotneusjes niet die hier hun mening komen geven in een taal waarvoor mijn moeder mij een draai om mijn oren zou hebben gegeven. Vóór Erdogan was er geen vrije meningsuiting. Deze vrije meningsuiting is pas gekomen mét Erdogan.

    Omdat je je paradoxschrijfsel er toch bij hebt gehaald wil ik ook nog even kort ingaan op je alinea ‘Hoofddoek’.
    Het is beter voor jou je niet te mengen in islamitische aangelegenheden, want daar heb je de ballen verstand van. Niemand kan een vrouw dwingen een hoofddoek te dragen. Doen broers en vaders of ooms, dat toch, dan hebben zij te weinig of geen islamitische kennis. Maar het punt is, vrouwen willen dat zelf en (sommige) seculieren zien dat niet graag. Die zien het niet graag dat vrouwen zich bedekken. Die zien liever bloot en hoe meer hoe beter zodat ze zich aan het vrouwelijk schoon kunnen verlustigen. Om zich dan maar af te reageren beschuldigen zij in het algemeen de vaders, broers en ooms van het verplichten van dragen van de hoofddoek. Ik ben blij dat ik de vrijheid heb om mijn hoofddoek te dragen. Niemand kan mij dat recht ooit ontzeggen. Het kan mij geen ruk schelen dat er seculieren zijn die het dragen van een hoofddoek conservatief of achterlijk vinden. Dan kijken ze maar een andere kant uit als ze het niet willen zien. Maar zolang als ik in Turkije woon is er nog niet 1 iemand geweest die commentaar heeft gehad op mijn hoofddoek, integendeel, zelfs niet door de vrouwen die zelf geen hoofddoek dragen, het wel zouden willen, maar niet durven vanwege negatieve reacties. Mijn persoonlijke ervaring is dat het dragen van een hoofddoek en je voor de rest kleden op een islamitisch verantwoorde manier, respect afdwingt bij zowel mannen als vrouwen.

    Nu weer terug naar je huidige schrijfwerk.

    Waarom kan de EU zich er niet over opwinden? Voor hen is het een ‘ver van mijn bed’ show. Zolang het hun financieel niks kost kan het ze niks schelen, en er maar geen asielzoekende Egyptenaren over de Europese grens komen. Dat Obama de woorden ‘militaire staatsgreep’ niet over zijn lippen krijgt, is niet zo verwonderlijk.
    Hij zit toch zelf in de top van de club van vrijmetselaars, c.q. illuminatie, die deze toestanden hebben aangewakkerd? Hoe kun je dan van hem verwachten dat hij commentaar geeft? Het “Witte Huis” is een hypocriet huis. Een huis waar al sinds enkele eeuwen de illuminatie, de duivelsaanbidders, de uitvoerders van satanische rituelen, de baas zijn. Zij wachten helemaal niet op verkiezingen, zij wachten totdat zij een reden zien er bommen op te gooien om het land helemaal naar de verdoemenis te helpen. Dan pas valt er wat te verdienen. Dan daar een paar Amerikaanse luchtbases aanleggen waarna ze kunnen doen wat ze willen, zoals bijvoorbeeld de bevolking uitdunnen via chemtrails.
    Tuurlijk wil Amerisrael (geen typefout maar samenvoeging van Amerika/Israel) geld blijven geven aan Egypte, hoe meer geld, hoe meer schuld, dus hoe meer zeggenschap ze daarmee kunnen opbouwen. Je hoeft geen helderziende te zijn om dat door te hebben.

    Breek mij de bek niet open over S.A. Een meer hypocriete zooi dan de Saudfamilie zijn er niet. Dat zijn ook hielenlikkers van Amerika en zijn danig de weg kwijt. Die steken geen poot uit naar wie dan ook.

    Over het ‘gematigde islamisme’ etc. ga ik niet op in. Het onderwerp ‘islam’ is aan jou niet besteed. Overigens heeft nog nooit iemand mij uit kunnen leggen wat ‘gematigd islamisme’ precies inhoudt. Je bent moslim of niet en je kunt niet een beetje moslim zijn.

    Je zult nog raar op je neusje kijken als Georg Friedman gelijk krijgt met zijn vooruitziende blik. Je mag dat dan als ‘gekkigheid’ betitelen, maar dat is vanuit jouw standpunt en je haat voor islam, niet zo vreemd en ondertussen kan ik mij niet aan het gevoel onttrekken dat deze uitspraak van jou gebaseerd is op angst en wanhoop.

    Ach, ik kan het nog wel langer maken, maar ik heb ook nog wat anders (nuttigs) te doen.

    • EEEEH! fout!
      Wilders scheert 1 groep over 1 kam…
      Erdogan doet verzoeningen met verschillende bevolkingsgroepen…
      Wilders creëert haat en vooroordelen…
      Erdogan creëert vriendschap en vrede…
      Wilders maakt alles kapot en komt niet met oplossingen…
      Erdogan bouwt alles op, economie en infrastructuur…
      Wilders beschuldigd hele Islam volgers (moslims)…
      Erdogan Beschuldigd Leiders en niet het hele volk…
      Wilders is dom en Naive…
      Erdogan is slim en heeft begrip…
      Wilders loopt weg van discussie met staart tussen benen…
      Erdogan gaat in discussie…

      NU jij!

  6. Mooi stuk peter!ik ben het heel vaak niet met je eens maar moet je wel bedanken dat je situaties goed uitlegt in het nederlands!al met al hou ik ontzettend veel van erdogan en wil zeker dat de islam sterker wordt zowel economisch als maatschappijk,ik dank je voor je journalistische werk !,en ik denk namelijk niet dat je alleen maar anti erdogan of anti islam bent,lang leve soennie islam,turkije en erdogan

  7. Hoi Wim, ik begin ook onderhand te geloven dat jij bij dat groepje schapen behoort. Nu ben ik dom of wij zkjn dom omdat we in dicussie gaan? Ik hoefmij niet voor jou mijn IQ niet te bewijzen. Denk eerder dat jij ooogkleppen op hebt . Jij wilt zien wat je wilt zien. Net als die ene boerentrien in mijn familie. Zij heeft fobie voor Turken en alles wat met Turkije te maken heeft. Jij bent ook niet meer en niet minder als haar. Turkije s toch arabisch??? Jullie leven toch in een woestijn…..ohhhww ik dacht dat jullie arabisch konden schrijven. Jaaa ik ben nog nooi in Turkije geweest zou ook niet willen gaan. Wat een akelig land. Achh zulke bekrompen geesten heb je ook. Maar hoe langer hoe meer ik begin te geloven dat jij ook bij dat 80% behoort. Dat zie ik aan je schrijven.

    • Dank voor de bevestiging van mijn conclusie.

      Maar mijn Turkse vrienden zijn juist de vriendelijkheid zelfe en staan open voor discussie

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Please enter your comment!
Please enter your name here