[Door: Peter Edel] – De Israëlische aanval op Gaza was aanleiding voor de Turkse premier Erdogan om alle vocale registers open te trekken tegen de zionistische staat. Omdat hij dat ook regelmatig doet tegen het regime van al-Assad in Syrië ontstaat de indruk van een regeringsleider die stelling neemt tegen onrecht en onderdrukking. Erdogan meet echter met twee maten, want hij ziet geen bezwaar in een goede relatie met de door het Internationaal Strafhof van genocide beschuldigde Omar al-Bashir, de president van Soedan. Erdogan ontving al-Bashir in Turkije en ging naar Soedan om hem te bezoeken. Dat deed hij op basis van de gevaarlijk naïeve redenering dat al-Bashir een moslim is en daarom per definitie niet schuldig kan zijn aan geweld, laat staan aan genocide.
Volgens de voormalige Amerikaanse ambassadeur in Turkije, Morton Abramowitz, draagt Erdogan er met investeringen in Soedan toe bij dat al-Bashir in het zadel blijft. Zal zeker, maar Abramowitz heeft een dubbele agenda. Hij is namelijk een pleitbezorger van Fethullah Gülen, de in de VS woonachtige Turkse imam die op deze pagina vaker de revue is gepasseerd. Erdogan kan tegenwoordig moeilijk met Gülen door een deur en dat gegeven dringt zich uiteraard op wanneer hij kritiek van Abramowitz op zijn bord krijgt.
Machtsstrijd
Nadat Gerechtigheids- en Ontwikkelingspartij (AKP) in 2002 aan de macht kwam werd Erdogan door Gülen gesteund bij het verdrijven van het kemalistische establishment uit de Turkse staat. Nadat die klus was geklaard tekenden zich de inzichtelijke verschillen af tussen de premier en de imam, met sinds 2010 een serie conflicten als consequentie. Een machtsstrijd werd aanvankelijk door beide partijen ontkend, maar dat lukte steeds minder en de laatste tijd doet men daar niet eens meer moeite toe. Gülens media in Turkije transformeerden zo van regeringsgezind tot kritisch ten aanzien van Erdogan. De gevoerde argumenten zijn zeker niet onrelevant. Abramowitz’ kritiek op zijn band met al-Bashir illustreert dat. Way to go Gülen-beweging, zou je zeggen. Het blijft echter een aartsconservatieve club, met volstrekt onduidelijke doelstellingen. Een griezelig geheel ook, met volgelingen die aan alle wensen van hun onbetwiste leider zullen voldoen. Bovendien hebben Gülens volgelingen binnen justitie talloze critici van de beweging in de Silivri-gevangenis opgeborgen, zonder uitzondering op basis van de meest idiote voorwendselen.
Ahmet Sik
Een paar weken verscheen de journalist Ahmet Sik voor een interview op het televisiekanaal Skytürk 360. Eerder dit jaar kwam hij na een jaar voorarrest in afwachting van een proces vrij. Sik werd gearresteerd omdat hij een boek wilde publiceren over Gülens invloed op politie en justitie. Hij zei in het interview door vertegenwoordigers van Gülen te zijn benaderd na zijn vrijlating. De hoca efendi in Pennsylvania vond het vervelend wat hem gebeurd was. Sik moest er hartelijk om lachen.
Sik en Erdogan zijn wat betreft Gülen op een merkwaardige manier aan dezelfde kant komen te staan, al ligt het daarmee nog niet voor de hand dat ze elkaar zullen mogen. Vast staat dat Erdogan terugslaat naar Gülen. Zo interpreteert de imam in ieder geval het voornemen van de premier om instituten te sluiten waar scholieren worden voorbereid op universitair onderwijs. Kwam hard aan bij Gülen; zijn beweging heeft een stevig aandeel in die markt. Hij reageerde als door een wesp gestoken en riep vanuit de Pocono-bergen zijn volgelingen op tot weerstand.
Gaza
Terug naar Erdogans reactie op de Israëlische aanval op Gaza. Dat hij nagenoeg alle diplomatieke banden met Israël heeft verbroken breekt hem nu op. In Egypte is Mohammed Morsi net even slimmer geweest. Hij is evenmin fan van de zionistische staat, maar verbrandde niet alle schepen achter zich zoals Erdogan. Stelde hem in staat te bemiddelen tussen Israël en Hamas, met een wapenstilstand en een Amerikaanse pluim als resultaat. Erdogan stond met een klein bijrolletje beteuterd toe te kijken. Een groot verschil met twee jaar geleden toen de islamitische wereld nog zwaar onder de indruk was van zijn retoriek tegen Israël. Toen leek Turkije nog een leidende rol te krijgen binnen de regio, wat nauw aansloot bij de neo-Ottomaanse aspiraties van de AKP. Met de stunt van Morsi was die positie opeens voor Egypte weggelegd.
De prachtvolle eeuw
Het gezichtsverlies dwong Erdogan tot een afleidingsmanoeuvre. Dit keer niet abortus, of de doodstraf, maar de televisieserie De prachtvolle eeuw (Muhtesem Yüzyil). Deze soap gaat losjes over de tijd van sultan Suleyman ‘de prachtvolle’, maar is verder zo onhistorisch als het Oude Testament. Twee jaar geleden was er al kritiek. Daar sloot Erdogan bij aan, waarbij zijn passie over het Ottomaanse verleden er duimendik bovenop lag. Natuurlijk is het Erdogans goed recht om een mening te uiten, al zou je dat in dit geval eerder van cultuurminister Ertugrul Günay verwachten. Die zei pas iets nadat Erdogan justitie had opgeroepen om de producenten van De prachtvolle eeuw te vervolgen en hoongelach onder tegenstanders zijn deel werd. Maar goed, de afgang over Gaza stond er iets minder door in de schijnwerpers en daar ging het maar om. Overigens toonde columnist Koray Caliskan zich in de krant Radikal verbaasd dat Erdogan tijd heeft om naar een onbenullige televisieserie te kijken…
Morsi
Morsi kiest voor een andere benadering ten aanzien van Israël dan Erdogan, maar verder vallen vooral overeenkomsten tussen hen op. Die gaan verder dan de betrekkingen met de VS. De Milli Görüs-beweging waar Erdogan zijn politieke carrière begon is de Turkse variant van Morsi’s Moslim Broederschap. Beiden weten zich gesteund door vijftig procent van de stemmers. Die bevinden zich in het conservatieve deel van de bevolking, waar mensenrechten en democratische principes ondergeschikt zijn aan islamitische beginselen. Doet seculiere Turken en Egyptenaren in gelijke mate voor religieuze dwang vrezen.
De omstandigheden waar Morsi nu mee geconfronteerd wordt doen denken aan de situatie in Turkije toen de AKP aan de macht kwam. Erdogan zag zijn partij de verkiezingen van 2002 winnen, maar realiseerde zich dat de staat nog bemand werd door het kemalistische establishment. Precies zoals de overblijfselen van de Mubarak-periode nu door Morsi als sta-in-de-weg worden beschouwd. Het verschil is dat de AKP zich nu in een volgende fase bevindt. De kemalisten zijn de laatste tien jaar voor een belangrijk deel verdreven en zoals ik eerder al schreef deed Erdogan dat in samenwerking met Fethullah Gülen. Vooral omdat in diens beweging het intellectuele kader zat om de vacante posities op te vullen. Aanvankelijk geen probleem, maar naarmate de inzichtelijke verschillen met Gülen uit de schaduw kwamen van de gemeenschappelijke kemalistische vijand, werd Erdogan zich zo een nieuwe opponent binnen de staat gewaar. Heel goed mogelijk dat Morsi dit soort lessen in overweging neemt wanneer hij met het verdrijven van de Mubarak-kliek uit de Egyptische staat begint.
Verder doet de recente onderneming van Morsi om zich boven de wet te plaatsen denken aan Erdogans ambitie om in 2014 president te worden met allerlei nieuwe volmachten. Vooralsnog is het volstrekt onduidelijk hoe en door wie hij gecontroleerd gaat worden als hij zijn zin krijgt. Eerder werd de introductie van het Amerikaanse presidentiële systeem gesuggereerd, maar Erdogan voelt er niets voor om op de vingers gekeken te worden zoals Obama door het Congres. Dat schiet niet op vindt de ‘sultan’; hij wil zijn handen vrij hebben. ‘Farao’ Morsi lijkt zoiets ook van zins.
Massale demonstraties tegen de regering, zoals momenteel in Egypte, zijn er de laatste jaren niet meer in Turkije. Wie zijn oor te luisteren legt bij seculiere Turken weet echter dat het ongenoegen geenszins verstomd is geraakt. Protesteren is echter een heikele bezigheid geworden. Talloze critici en demonstranten zijn de laatste jaren in het ‘concentratiekamp’ Silivri terechtgekomen. Niet alleen de massa, maar ook de media trekken daar lering uit: zelfcensuur is gemeengoed op Turkse redacties. Of het in Egypte onder Morsi tot een staat van angst naar Turks model komt zal de tijd leren, maar de tekenen beloven niet veel goeds. Natuurlijk, ik weet het, de kemalisten en de niet minder corrupte en ondemocratische Mubarak-kliek moesten verdwijnen. Hun tijd is voorbij. Maar wat is er voor in de plaats gekomen…
Peter Edel/Istanbul
Van Peter Edel verscheen onlangs De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (Uitgeverij EPO, Antwerpen).
Volg Peter Edel op twitter.
ik snap echt niet hoe ze deze westerse zionistische correspondent peter edel hier zijn onzin verhaal elke keer laten zetten.. wat een idioot is deze anti-Turkije figuur zeg
‘Zionistische correspondent’, wat zullen ze daar bij het CIDI en andere Israël-lobby kringen een plezier om hebben! Dit is echt een reactie van iemand die zich niet informeert.
Wat is daar voor in de plaats gekomen…? Ik zal maar een paar noemen…
-Erdogan is allereerst een politicus en kent het politieke spelletje. Hij speelt gewoon het politieke spelletje dat alom geaccepteerd is in de westerse wereld. Waarom zou dat bij Erdogan een probleem zijn? Wat is daar mis mee? Hij is tenminste een president die zijn land vooropstelt en goed zorgt voor zijn land.
-Erdogan heeft ervoor gezorgd dat het klassensysteem in Turkije aan terrein moest opgeven. Voor Erdogan besliste 10% procent van het volk over 90% van het volk. Nu zijn de rollen omgedraaid. Het volk heeft op een democratische wijze voor Erdogan gekozen.
-De economie van Turkije is de 15e economie van de wereld en is tevens een van de snelst groeiende economieën.
-De Turkse bouwindustrie is een van de grootste, meest concurrerende en dynamische bouw/aanbestedende industrieën in de wereld.
-Het hele wegennet is sterk verbeterd.
-De gezondheidszorg in Turkije is dankzij Erdogan sterk verbeterd. Mensen worden niet ingedeeld in klassen. Alle ziekenhuizen zijn voor iedereeen toegankelijk gemaakt.
-De Turkse munt heeft sinds Erdogan aan de macht is zijn waarde gehouden.
-Handel met verschillende landen (buiten Europa) is sterk gestegen.
-Alle behoeftige mensen in Turkije krijgen een salaris uitbetaald
Wat doet deze moslimhater toch in Turkije. Deze zogenaamde onpartijdige correspondent moet de turkse kranten maar eens lezen. Wat een idiote verhaal. Een taak aan de regering. Schop deze zionist toch het land uit. Zulke nep journalisten denken dat ze alles weten. Ik lees hier alleen maar anti-AKP shit. Sjonge sjonge..
Wat is er voor in plaats gekomen??? …… Jammer dat Peter nog steeds zijn oggkleppen op heeft.Door wie word jij gestuurd Peter, Velen kunnen het niet hebben dat Turkije begint te groeien en het westen eigenlijk nie tmeer nodig hebben. De kemalisten hebben Turkije jaaaarenlang uitegebuit, Turkije is niks verder gekomen , jammer jammer dat hij dat niet kan zien .
Dag Selma,
Wat insinueer je door te schrijven dat ik ‘gestuurd’ zou worden? Door kemalisten? Zou ik in dat geval het kemalisme als ‘corrupt en ondemocratisch’ hebben omschreven? Want zo staat het er aan het einde van dit artikel, al heb je daar in al je verontwaardiging misschien overheen gelezen. Maar om misverstanden te voorkomen: ik ben bij geen enkele politieke of religueze stroming aangesloten en wordt zeker niet ‘gestuurd’. Mijn kritiek op de AKP is gebaseerd op mijn persoonlijke opvattingen over mensenrechten. Principes die gebaseerd zijn op humanistische normen, zoals de ‘universele verklaring van de rechten van de mens’.
Met dit uitgangspunt bekritiseerde ik 15 jaar geleden voor het eerst de zionistische ideologie achter de staat Israël. Nu hanteer ik het bij kritiek op de Turkse politiek. Destijds heette ik voor zionisten een ‘antisemiet’, tegenwoordig voor enkele bezoekers van deze site een islam-, of Turkenhater. Toen bleek al dat veel Joden zich veel bij mijn kritiek op Israël voor konden stellen, nu zie ik dat mijn kritiek op de AKP aansluit bij de mening van miljoenen Turken.
Nu we het over kemalisme hebben stel ik dat de AKP wel een einde heeft gemaakt aan de invloed van de kemalisten, maar niet aan de autocratische mentaliteit van het kemalisme. Die mentaliteit heerst nog altijd in Turkije, onder de AKP niet minder dan voorheen onder de kemalisten. Honderden politieke gevangen zijn een van de gevolgen.
Op zich begrijpelijk dat de erfenis van het kemalisme nog geen voltooid verleden tijd is. 80 jaar indoktrinatie vlak je niet zo maar weg. Ik ben niet de enige die er zo over denkt. Kijk bijvoorbeeld eens naar dit recente artikel van Joost Lagendijk. Ik ben geen enorme fan van hem, maar ere wie ere toekomt.
http://todayszaman.com/columnist-300552-are-all-turks-kemalists.html
Ik ben ervan overtuigd dat de tijd zal komen waarin de mentaliteit van het kemalisme wel definitief tot het verlden behoort. Alleen vraag ik me ernstig af of we dat onder Erdogan mee zullen maken.
Dat Turkije het westen niet meer nodg heeft hoor ik vaker. Vooral onder Turken in Nederland. Hier in Istanbul veel minder. Want Turkije is nog wel degelijk in tal van opzichten van het westen afhankelijk. Waar neemt de AKP zijn toevlucht toe wanneer het zich (m.i. overigens op irrationele gronden) bedreigd voelt door de chemische wapens van al-Assad? Tot de Patriots van de westrese NAVO uiteraard.
Verder is de Turks economie erg afhankelijk van westerse investeerders. Daar bevindt zich precies de reden waarom Erdogan nog altijd geen streep heeft gezet door de onderhandelingen met de EU over toetreding. Natuurlijk, de Turkse economie is de laatste jaren sterk gegroeid, maar tegelijkertijd blijft het een kwestbare economie. De scheve balans tussen import en export is daar mede debet aan. De daaruit voorvloeiende grote schuldenlast eveneens. Dat zijn geen omstandigheden waaronder je westerse investeerders weg wilt zien trekken. Kortom, verhalen dat Turkije het westen niet meer nodig hebben passen voor mij binnen de categorie nationalistische blah blah.