Turkije, de hongerstaking en de doodstraf

5
8

[Door: Peter Edel] – In Turkse gevangenissen gaan 683 Koerdische hongerstakers door met hun actie zolang niet aan drie eisen is voldaan: recht op een verdediging in het Koerdisch tijdens rechtszaken, Koerdisch onderwijs en een verbetering van de omstandigheden waaronder PKK-grondlegger Abdullah Öcalan op het gevangeniseiland Imrali wordt vastgehouden.

Premier Erdogan ontkende de hongerstaking aanvankelijk en sprak van een ‘show’. Viel niet vol te houden en daarom ging hij over op de beschuldiging dat de Koerdisch georiënteerde Partij voor Vrede en Democratie (BDP) de gevangenen dwong ‘terwijl ze zelf kebab aten.’ Toen parlementsleden van de BDP uit solidariteit zelf in hongerstaking gingen werd die aantijging weggeslagen.

Vicepremier Bülent Arinc maakte het mogelijk nog bonter. Volgens hem is het de hongerstakers niet om het inwilligen van hun eisen te doen. Nee, volgens Arinc willen zij Turkije ‘destabiliseren’. Hetzelfde argument dus waarmee de regering de gevangenschap verdedigt van kritische journalisten en protesterende studenten.

Omdat de hongerstaking al meer dan zestig dagen duurt zou het zomaar kunnen dat de eerste dode Koerden binnenkort de gevangenissen uitgedragen worden. Het zou niet voor het eerst zijn. Gezien het redelijke karakter van hun eisen zal de internationale kritiek dan niet van de lucht zijn. Nog meer kritiek dan er voor de hongerstaking al was. Wanneer er slachtoffers onder de hongerstakers vallen zal Turkije verder te maken krijgen met een serie demonstraties die ongetwijfeld hard zullen worden neergeslagen door de oproerpolitie. Een nieuwe golf PKK-aanslagen valt onder die omstandigheden evenmin uit te sluiten. Met dergelijke vooruitzichten zou je zeggen: kom tot een compromis. Maar daar is Erdogan de man niet naar; het woord concessie komt in zijn vocabulaire niet voor.

Doodstraf
De hongerstaking staat in het middelpunt van de belangstelling, maar is niet het enige issue dat momenteel in Turkije speelt. Erdogans gepassioneerde pleidooi voor de doodstraf tijdens zijn recente bezoek aan Indonesië krijgt eveneens veel aandacht. Die twee zaken staan niet los van elkaar. Heel slinks suggereerde Erdogan dat de Noorse massamoordenaar Anders Breivik de doodstraf had moeten krijgen, maar het gaat hem uiteraard om de PKK.

De doodstraf is een terugkerend thema in de Turkse politiek. Erdogan en de leider van de Nationale Actiepartij (MHP), Devlet Bahceli, gooien regelmatig modder naar elkaar omdat PKK-grondlegger Abdullah Öcalan na diens arrestatie in 1999 niet werd opgeknoopt. Öcalan overleefde omdat Turkije afstand nam van de doodstraf in het kader van het EU-toetredingsproces.

De EU zal een vette dikke streep door de onderhandelingen met Turkije zetten bij herinvoering van de doodstraf, dat kan niet anders. Een tegenstrijdigheid, want zoals de zaken er nu voorstaan wil Erdogan op zijn minst de schijn ophouden door te willen gaan met het EU-toetredingsproces. Al is het maar omdat buitenlandse investeerders zich mogelijk af laten schrikken wanneer dat perspectief wegvalt. Daarom is het de vraag hoe serieus Erdogans pleidooi voor de doodstraf moet worden opgevat.

Opiniepeilingen schijnen uit te wijzen dat de meeste Turken voor de doodstraf zijn, maar de Turkse politiek is er verre van eensgezind over. Bahceli’s MHP wil het zonder meer, maar Erdogans Gerechtigheids- en Ontwikkelingspartij (AKP) is verdeeld. De eerder genoemde vicepremier Arinc haastte zich om te verklaren dat herinvoering van de doodstraf niet op de agenda staat van de AKP. Minister van Europese Zaken Egemen Bagis liet daarop weten dat het een optie blijft, ook al zei hij er zelf geen voorstander van te zijn.

Wat beweegt Erdogan tot deze discussie?
Bracht Erdogan de doodstraf uit strategische overwegingen aan de orde? Het zou een knipoog kunnen zijn naar de aartsconservatieve achterban van de AKP waar zich veel voorstanders van de doodstraf bevinden. Een bevestiging van hun steun lijkt de AKP niet direct nodig te hebben. Peilingen tonen dat de AKP wederom met groot gemak zou winnen bij nieuwe verkiezingen. Dat zegt echter niet alles over de populariteit van Erdogan.

Vast staat dat hij ook binnen zijn eigen gelederen steeds meer oppositie krijgt. Zoals over de beslissing om waterkannonnen en traangas in te zetten tegen de nationalisten die 29 oktober jl., op ‘de dag van de Republiek’, bloemen wilden leggen bij monumenten voor Mustafa Kemal Atatürk, de stichter van het moderne Turkije. President Abdullah Gül maakte een einde aan de veldslag in Ankara door de politiebarricades op te heffen. Gül kwam zo als morele winnaar uit de bus, terwijl Erdogan de kat kreeg. Dat stak, want Gül is zoals het zich aan laat zien zijn tegenstrever bij de presidentsverkiezingen van 2014, waarvoor de campagne al enige tijd aan de gang is.

Gül doet het volgens peilingen goed onder de AKP-stemmers. Bovendien wordt hij gesteund door de in de VS woonachtige, doch in Turkije zeer invloedrijke religieuze prediker Fethullah Gülen. Erdogan had afgelopen jaar verschillende aanvaringen met Gülen. Het is dan ook niet zonder reden dat Gülens media iedere gelegenheid aangrijpen om Erdogan op de korrel te nemen, terwijl Gül daar juist uit de wind wordt gehouden

Erdogans ballonnetje over de doodstraf kan verder een reactie zijn op de eis van de hongerstakers tot betere omstandigheden voor Öcalan, die zelfs het recht wordt onthouden om met zijn advocaten te spreken. Erdogan liet hen langs deze weg weten dat ze blij mogen zijn dat hij nog leeft. Mogelijk was het ook een waarschuwing aan de nog niet veroordeelde PKK-strijders in de gevangenissen. Dat zij de strop riskeren wanneer ze zich ‘misdragen’ door aan de hongerstaking deel te nemen.

Evenmin valt uit te sluiten dat Erdogan de discussie over de doodstraf als bliksemafleider gebruikt. Niet alleen voor de hongerstaking, maar ook voor het falende beleid ten aanzien van Syrië. Daarmee strijkt Erdogan niet alleen de (sijitische) leiders van een aantal islamitische landen tegen de haren in, maar ook Rusland en China, en in sommige opzichten zelfs de VS. Niet iets om trots op te zijn voor de leider van een land dat beweert een ‘zero-conflict’ beleid na te streven.

Wetsvoorstel
Erdogan besloot zijn reis aan Indonesië met een dag uit te breiden, voor een bezoek aan de sultan van Brunei. Zo miste hij 10 november, de dag waarop Turkije de dood van Atatürk herdenkt. De nationalisten spraken er schande van. Nooit eerder liet een Turkse premier op die dag verstek gaan. Erdogan wel. Een beetje extra polarisering laat hem koud.

Een paar dagen later leverde de regering een wetsvoorstel bij het parlement af waardoor Koerden zich bij een rechtszaak in hun eigen taal zouden kunnen verdedigen. Lijkt een concessie ten aanzien van de hongerstaking, maar dat is het verre van. Erdogan benadrukte dat het voorstel al eerder ontstond en dat over concessies niet te praten valt. Bovendien dient de waarde van de nieuwe wet niet overschat te worden. Koerden zouden er slechts op een punt binnen de procedure het recht door krijgen om Koerdisch te spreken. Dat wil zeggen, tussen het voorlezen van de aanklacht en de verklaring van de aanklager. Een tolk hoeft er dan niet eens aan te pas te komen. Een losse flodder als nieuwe bliksemafleider? Het heeft er alle trekken van. Misschien verandert het parlement nog iets aan het voorstel, daar is sprake van. Maar ook dan blijven er hoe dan ook nog twee eisen van de hongerstakers staan. Ondertussen nadert de zeventigste dag van hun actie met rasse schreden…

Peter Edel/Istanbul

Van Peter Edel verscheen onlangs De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (Uitgeverij EPO, Antwerpen).

Volg Peter Edel op twitter.

5 REACTIES

  1. Als er geen democratie was in Turkije, had jij dit niet zomaar kunnen schrijven Petertje. Dan hadden ze jou allang de strop gegeven. Maar ja, je moet iets doen om je brood te verdienen. Dan maar op deze manier Turkije zwart maken.
    Petertje, heb je niets beters te doen? Ga bij Netanyahu slijmen om de palestijnse bevolking te sparen eikel.

    Mensen, geloof deze nep-journalist niet. Zijn verhalen zijn eenzijdig

  2. @hade,

    Inderdaad, Allle posten van Petertje gaat alleen maar om kritiek in Turkije en dan ook nog schaamteloos genieten in Turkije vervolgens schijnheilig doen tegen zijn zogenaamde Turkse vrienden, als die zogenaamde Turkse vrienden van hem deze berichten zou konden lezen in het Nederlands, denk dat Petertje in no-time buiten de grens an Turkije ligt…

    Nederlanders klagen hier over marokkanen omdat zij de boel hier verneuken, dus worden ze allemaal zwart gemaakt de goede en de slechte marokkanen…
    Maar als de Turken kritiek hebben over de zogenaamde koerden die misdragen en doden op huun geweten hebben is het opeens barbaars voor Nederlanders, europeanen en vooral voor petertje…
    Eigenlijk is petertje een anti Turkije en pro pkk….

  3. @ HaDe

    Kennelijk nog nooit van mijn eerste boek gehoord. Google maar eens op ‘De schaduw van de ster’. Dan zal je zien dat bij mij een ieder kritiek krijgt die kritiek verdient.

    Verder: het is een bekend gegeven dat buitenlandse journalisten in Turkije veilger zijn dan kritische Turkse journalisten. Wanneer ik een Turkse journlist was geweest had ik al lang in de gevangenis gezeten. Wat ik doe, doe ik uit solidariteit met mijn Turkse en Koerdische collega’s.

  4. Het is opmerkelijk dat zowel HaDe als Yusuf niet inhoudelijk -kunnen- ingaan op de stukken die Peter schrijft. Het enige dat ze kunnen is hem aanvallen op het feit dat hij niet Turks is en kritiek heeft.

    Jongetjes, ga inhoudelijk in op zijn stukken of ga ergens anders spelen, want jullie domme reacties zijn zooooo achterhaald.

  5. Inay.
    Als ik op elk stuk wat Petertje schrijft inhoudelijk zou moeten ingaan, ben ik 5 volle a4’tjes verder. Ik heb hier a: geen zin in en b: heb ik hier geen tijd voor. Wat mij opvalt is gewoon dat hij in al zijn stukken niets, “MAAR DAN OOK NIETS”!!! anders heeft dan kritiek op de turkse regering. Dit doet mij vermoeden dat hij alleen maar koerdische vriendjes heeft en geen Turkse. Hij is solidair met zijn collega’s die nu vastzitten en al lang in afwachting van hun proces. Laat duidelijk zijn dat ik het ook niet eens ben met het feit dat het allemaal zo lang moet duren.
    in Turkije leven veel bevolkingsgroepen die er allemaal een bepaalde idee op na houden vwb rechten en plichten. Denk bv aan Alawieter, Soenieten, Shiiten, Koerden …etc. Sommige van die ideen zijn heel extreem en proberen dmv propaganda en/of aanslagen de aandacht te trekken. De taak van de Turkse regering is dan ook om de stabiliteit van Turkije te waarborgen voor alle bevolingsgroepen. En ja, als er schrijvers, politici, leden vd strijdkrachten of journalisten zijn die deze stabiliteit proberen te verstoren, worden er maatregelen genomen. Nogmaals, dit is een discussie waar ik het ook niet helemaal mee eens ben,
    Uit onderzoek onder de Koerdische bevolking is naar voren gekomen dat de AKP de enige partij op dit moment is, die een oplossing kan bieden voor vrede in het zuidoosten van Turkije. Ook een merendeel(59%) van die bevolking wil zich helemaal niet afscheiden van Turkije. 31% zegt dat ze geintimideerd, gemanipuleerd en bedreigd worden door de pro-pkkers. LETWEL!!! Dit onderzoek is gehouden in opdracht van de BDP (enige pro-koerdische partij) Zij zijn zelf geschrokken van de uitkomst en hebben besloten dit niet openbaar te maken. Maw, Ik geloof er geheit in dat de merendeel vd koerdische bevolking genoeg heeft van al het bloedvergieten en dat ze in vrede willen leven zonder zich af te scheiden van Turkije.
    Wat ik zie is dat de AKP echt wil dat er een einde komt aan het bloedvergieten, maar dit wordt bemoeilijkt. Ook door buitenlandse invloeden. Want veel landen hebben er baat bij als Turkije instabiel is.
    Petertje wordt dan ook als pion gebruikt onder de mom “solidair met zijn collegas”.
    Mij hoor je absoluut niet zeggen dat de AKP geen fouten maakt. Die maken ze wel degelijk. Maar op dit moment zijn zij wel degene die de laatste decennia ervoor gezorgd hebben dat er op het gebied van democratisering grote stappen vooruit zijn gemaakt, Turkije economisch uit een slob hebben gehaald, de corruptie in het land flink aanpakt, de invloed van de millitaire macht uitdunt etc etc…
    Als Erdogan zo’n foute man is Petertje, wat beweegt het merendeel van de turkse bevolking om toch voor hem te kiezen dan???.
    De AKP is zeker goed bezig, ondanks dat het nog een lange weg heeft te gaan. En dat lange weg kan aanzienlijk verkort worden als er geen buitenlandse invloeden meer zou zijn. Als de PKK zijn wapens onvoorwaardelijk neerlegt zodat er weer geinvesteerd kan worden in het zuidoosten.

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Please enter your comment!
Please enter your name here