Dolle avonturen met justitie in Turkije

Door Peter Edel – Er zijn van die dagen dat justitie in Turkije tot meer wanhoop stemt dan normaal al het geval is. Het blijft niet bij de vervolging van kritische journalisten. Linkse studenten zijn ook vaak de sigaar. Daar staat tegenover dat daders van de meest weerzinwekkende misdaden er soms opmerkelijk gemakkelijk vanaf komen. Twee voorbeelden.

Sevil Sevimli
Op 10 mei van dit jaar werd de 20-jarige studente Sevil Sevimli gearresteerd in Eskisehir. Aanleiding was de verdenking dat ze aangesloten was bij het Revolutionaire Volksbevrijdingsfront (DHKP/C) een radicaal linkse groepering die gewapende acties niet schuwt. Sevimli, die schuld ontkent, werd geïsoleerd van andere gevangenen opgesloten in een zogenaamde F-type gevangeniscel. Ze bracht daar 86 dagen door, voordat ze op 7 augustus in afwachting van haar proces voorlopig vrij kwam. Er werd haar verboden het land te verlaten.

Een week na haar vrijlating accepteerde een lokale rechtbank in Bursa een tenlastelegging. Volgens justitie is Sevimli ‘lid van en geeft ze leiding aan een terroristische organisatie.’ Als het niet zo treurig was zou je het door de openbaar aanklager aangevoerde bewijs bijna lachwekkend noemen. Dat bestaat er namelijk uit dat ze ‘kaartjes voor popconcerten, alsmede tijdschriften heeft verkocht gericht op de financiële steun van een illegale organisatie.’ Op basis van dit ‘bewijs’ kwam de openbaar aanklager tot een strafeis van 32.5 jaar!

Wat de zaak van Sevimli bijzonder maakt is dat zij, hoewel van Turkse komaf, de Franse nationaliteit heeft. Ze is ook in Frankrijk geboren en opgegroeid. Haar studie bracht haar naar Turkije. Via Eramus, een Europees project uitwisselingsproject voor studenten. Uiteraard bleef de arrestatie van Sevil Sevimli in Frankrijk niet onopgemerkt. In een brief aan haar advocaat betuigde de Franse regering steun. De Franse minister van Buitenlandse Zaken Laurent Fabius erkende dat hij zich niet kan mengen in de Turkse rechtspraak, maar liet weten dat hij haar zaak nauwlettend zal volgen.

Gaat de vervolging van Sevil Sevimli tot een rel tussen Turkije en Frankrijk leiden? De betrekkingen tussen beide landen zijn sowieso niet best. De afwijzende houding van Frankrijk ten aanzien van Turks EU-lidmaatschap is daar debet aan. Daarnaast ontstond verleden jaar veel commotie toen de Franse regering onder Nicolas Sarkozy een wet wilde aannemen om het ontkennen van de Armeense genocide in 1915 strafbaar te stellen. In Ankara was men ingenomen met de verkiezing van de nieuwe Franse president, Francois Hollande. Verwacht werd dat hij de plannen van de regering-Sarkozy terug zou draaien. Ondertussen is echter gebleken dat ook Hollande voornemens is een wet in te voeren tegen het ontkennen van de Armeense genocide. Het is daarom niet uitgesloten dat de zaak rond Sevil Sevimli de moeizame relatie tussen Turkije en Frankrijk verder op scherp zal zetten.

Haar Franse nationaliteit maakt de zaak rond Sevil Sevimli bijzonder in Turkije. Maar er zitten nog meer studenten in Turkse gevangenissen. Bijna 3000 zelfs. In de meeste gevallen luidt de beschuldiging ‘lidmaatschap van een terroristische organisatie.’ Tot die aanklacht komen openbaar aanklagers doorgaans omdat studenten demonstreerden voor vrij onderwijs, omdat ze spandoeken meedroegen waarvan de tekst de politie niet bevalt, of omdat ze deelnamen aan herdenkingen van radicaal linkse helden. Zoals van de activist Deniz Gezmis, die in 1972 werd opgehangen, zonder dat bij zijn acties ook maar een enkel slachtoffer viel. Verder zijn studenten in de gevangenis beland omdat ze aanwezig waren bij links getinte popconcerten. Linkse popgroepen ontspringen de dans evenmin. Zo staan de leden van de band Grup Yorum eveneens onder verdenking.

Sevil Sevimli heeft het geluk dat ze, waarschijnlijk vanwege haar Franse nationaliteit, in vrijheid haar proces mag afwachten. Voor de meeste andere gearresteerde studenten geldt dat ze door het trage rechtssysteem in Turkije vaak jarenlang in een gevangenis moeten wachten voordat ze voorkomen.

Opmerkelijk uitspraak over een vader die zijn dochter verkrachtte
Tweede voorbeeld van justitiële dwalingen in Turkije: de zaak rond een vader die vijf jaar geleden zijn aan Down-syndrome lijdende dochter verkrachtte en haar zwanger maakte.

Vier jaar geleden meldde het toen 14-jarige slachtoffer zich voor een abortus in een ziekenhuis. De dokteren waren argwanend. Hun onderzoek wees met 99.99% zekerheid uit dat de vader van het slachtoffer de verwekker van haar ongeboren kind was. Nadere gesprekken met het slachtoffer leverden daar verdere bevestiging van.

Een lokale rechter achtte seksueel misbruik bewezen en veroordeelde de vader tot vijftien jaar gevangenisstraf. Onlangs werd echter bekend dat het Hoger Beroepshof het vonnis heeft vernietigd. Het hof kwam tot de opzienbarende constatering dat het slachtoffer nog maagd is. Nogmaals: zij werd zwanger naar aanleiding van verkrachting en onderging een abortus! Dat kon het hof er niet van weerhouden om op te merken dat ‘bij seksueel misbruik alleen penetratie tot een hogere straf leidt, terwijl dat niet geval kan zijn bij “basaal” seksueel misbruik.’

Volgens de advocaat van het slachtoffer gaat de dader er met een straf van vijf jaar van afkomen. In Nederland ligt de strafmaat over het algemeen lager dan in Turkije. Maar om een vergelijking te maken: in Nederland werd eerder dit jaar een man tot tien jaar gevangenisstraf veroordeeld omdat hij zijn 11-jarige dochter zwanger maakte. Een strafeis van 32.5 jaar voor het verkopen van een paar linkse tijdschriften en kaartjes voor een popconcert zou echter ondenkbaar zijn in Nederland.

Peter Edel/Istanbul

Van Peter Edel verscheen onlangs De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (Uitgeverij EPO, Antwerpen).

Volg Peter Edel op twitter.