Gisteren heeft de politie in Istanbul degene aangehouden die een dag eerder de bekende beeldend kunstenaar Bedri Baykan met een mes neerstak. Zijn naam is Mehmet Celikel. Hij is 35 jaar oud en onder behandeling geweest voor manisch-depressiviteit. In 1998 stak hij zijn ex-vrouw en een vriend neer, naar aanleiding waarvan hij tot een half jaar gevangenisstraf werd veroordeeld. Celikel was werkeloos en sliep doorgaans overdag. Bedri Baykan en galeriehouder Tuba Kurtulmus, die eveneens door Celikel werd neergestoken, zijn ondertussen aan de beterende hand. Het geweldsmisdrijf is door zowel vertegenwoordigers van de regerende AK-partij als oppositiepartij CHP veroordeeld.
Baykan en Kurtulmus werden neergestoken na een bijeenkomst bijgewoond te hebben waarbij werd overlegd over een demonstratie tegen de afbraak van het ‘monument voor de mensheid’ van de beeldhouwer Mehmet Aksoy. De sloop daarvan begon afgelopen zondag, volgend op een negatieve uitspraak over het kunstwerk door premier en kunstkenner Recep Tayyip Erdogan.
Dader Mahmet Celikel heeft ondertussen verklaard Baykan te hebben neergestoken omdat ‘zijn type hem niet aanstond’. Mehmet Aksoy neemt met die verklaring geen genoegen. Hij is van mening dat de aanslag vooropgezet is: ‘De keuze van het tijdstip, de persoon en de locatie zijn van veel betekenis. Bedri Baykam is een democratische vriend van ons. Hij is een overtuigde liberaal die er niet voor terugschrikt zijn stem te laten horen’. Vast staat dat Celikel precies de antecedenten heeft van de ‘eenzame gek’ waar politiek getinte aanslagen vaker door zijn gepleegd. Celikel past daarmee in het rijtje van Lee Harvey Oswald (moordenaar van John F. Kennedy), John Hinckely jr. (dader van de aanslag op Ronald Reagan) en Mark David Chapman (moordenaar John Lennon). In geen van die gevallen is officieel ooit een overtuigende politieke motivatie vast komen te staan, al lag die er volgens velen dubbeldik bovenop. Uitzondering op de regel is de aanslag op Paus Johannes Paulus II. De daarvoor veroordeelde Mehmet Ali Agca was (en is) weliswaar zo gek als deur, maar ook een fascistische Grijze Wolf. Daardoor kon nauwelijks getwijfeld worden aan een politieke motivatie, hoewel de exacte aard daarvan nooit vast is komen te staan.
(Peter Edel/Istanbul)
Een korte toevoeging. Er gaat in Istanbul het gerucht dat Mehmet Celikel, nadat hij Bedri Baykan had neergestoken, de woorden ‘God is groot’ uitschreeuwde. Dat deed in 2006 ook Alparslan Arslan, nadat hij bij de Staatsraad in Ankara om zich heen had geschoten. Die schietpartij werd later in verband gebracht met Ergenekon.