Het is algemeen bekend dat Istanbul en omgeving volgens seismologen binnen dertig jaar wederom door een aardbeving getroffen zullen worden. Het kan volgen sommigen onder hen zelfs ieder moment gebeuren. In tegenstelling tot in Japan, waar onlangs een nog veel grotere ramp werd voorkomen omdat eerder adequate maatregelen waren genomen, is Istanbul niet voldoende voorbereid.
Alleen gebouwen die in de stad verrezen na de laatste aardbeving in 1999 zijn volledig bestand tegen een hevige aardschok, aangezien sindsdien nieuwe criteria werden opgesteld. Alles wat daarvoor is gebouwd loopt een ernstig risico. Het feit dat er in Istanbul zo nu en dan gebouwen instorten zonder dat daar een aardbeving aan te pas komt, is een teken aan de wand. Een bijkomend probleem is dat van de illegale bebouwing, aangezien zonder vergunning gebouwde huizen vaak nog minder voldoen aan de gestelde eisen. Dergelijke bouwwerken zullen waarschijnlijk als een kaartenhuis ineen storten als de noodlottige dag eenmaal daar is. Geen gering probleem, want niet minder dan 60 tot 70% van de bebouwing in Istanbul kent een illegale status.
Kadir Topbas, de burgemeester van Istanbul, zegt het ei van Columbus gevonden te hebben. Hij stelt voor eigenaren van illegale bouwwerken een tijdelijke vergunning te geven, waardoor zij hun huizen kunnen versterken. De huidige wetgeving sluit dat namelijk uit. Klinkt niet verkeerd, maar er is veel kritiek op het plan. Om te beginnen ontbreekt het bij illegaal bebouwing doorgaans aan voldoende sterke fundamenten, waardoor het verstevigen ervan een onbegonnen zaak is. De enige manier om de structuur te verstevigen is het geheel af te breken en opnieuw op te bouwen. Bovendien is er het kostenplaatje.
Topbas kan eigenaren van illegale bebouwing wel het recht geven om hun huizen te verstevigen, maar dat betekent niet dat zij daar in financieel opzicht altijd toe in staat zijn. Menigeen kan zelfs niet eens het onderzoek bekostigen dat nodig is om te bepalen welke maatregelen moeten worden genomen om er voor te zorgen dat een huis een aardbeving kan weerstaan. Critici menen verder dat het toekennen van tijdelijke vergunningen zal leiden tot meer illegale bebouwing, wat nu al een probleem is in Istanbul. Ook al omdat er in de megastad sowieso gebouwd lijkt te worden zonder dat daar enig plan aan ten grondslag ligt. Wat dat betreft leeft nog de herinnering aan de overstroming van 2009, die in Istanbul tientallen mensenlevens eiste. Door de stad stromende rivieren konden toen niet voor afwatering zorgen omdat er nieuwbouw over heen was geplaatst.
Het is weer verkiezingstijd in Turkije. In Istanbul is dat goed zichtbaar. De straten worden opengebroken en van een nieuw wegdek voorzien. Omdat de besturen van stadsdelen in de overtuiging zijn dat dergelijk visueel vertoon tot verkiezingswinst bij zal dragen. Het is voor de bewoners van de stad een bekend tafereel. Het voorstel van AK-partij burgemeester Topbas lijkt tot dezelfde categorie te behoren. Wat hij vooral doet is inspelen op emoties waarmee het onderwerp aardbeving nu eenmaal omgeven is in Turkije, zonder verder tot concrete stappen te komen.
Gelukkig worden er ook zinnige projecten bedacht in verband met het gevaar op een aardbeving. Zo plaatste het telefoonbedrijf Türk Telekom onlangs detectoren op de bodem van de Zee van Marmara, die in staat zijn vijftien seconden voor een aardbeving een signaal af te geven. Vijftien seconden lijkt niets, maar het is voldoende om de gastoevoer af te sluiten en dat is belangrijk aangezien na een aardbeving vaak branden ontstaan door kapotte gasleidingen.
(Peter Edel/Istanbul)
